RỄ CÂY VÀ 06 YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ SINH TRƯỞNG CỦA RỄ

Rễ cây và các yếu tố ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của rễ. Rễ cây là bộ phận gần như quan trọng nhất của cây. Bởi từ rễ cây, chất dinh dưỡng sẽ được hấp thu và vận chuyển đi đến các bộ phận khác như thân, lá, hoa, quả. Vật nên bà con cần chú ý chăm sóc bộ rễ của cây để cây khỏe mạnh và hạn chế bị sâu bệnh

Tìm hiểu  về rễ và vai trò của rễ đối với cây trồng

Tìm hiểu về rễ

• Do cây trồng là sinh vật sống cố định trên mặt đất nên việc tìm kiếm nguồn dinh dưỡng và nước  phục vụ nhu cầu sinh trưởng và phát triển bằng sự vận động hướng động. Hướng động là hình thức phản ứng của một bộ phận của cây trước một tác nhân kích thích theo một hướng xác định. Khi vận động về phía tác nhân kích thích gọi là hướng động dương, khi vận động tránh xa hướng kích thích gọi là hướng động âm. Hướng động giúp cây thích ứng với điều kiện môi trường. Rễ thực vật có tính hướng nước dương (luôn tìm về phía có nguồn nước) và luôn hướng về các chất khoáng cần thiết cho sự sống của cây, đồng thời tránh xa các chất độc hại cho cây.
• Hiểu về tính hướng động của rễ sẽ là cơ sở quan trọng cho việc cung cấp nước và dinh dưỡng cho cây trồng. Với tập quán bón phân trên bề mặt, bộ rễ cây trồng sẽ hướng về nguồn dinh dưỡng trên bề mặt, bộ rễ sẽ phát triển lan trên mặt, khi gặp các điều kiện bất lợi như nắng hạn, mưa dầm, hay tiếp xúc với phân bón rễ cây trồng rất dễ bị tổn thương. Có một thực tế, bà con có thói quen bón phân vào gốc và nghĩ ‘tưới phân sẽ khuếch tán đều vào đất’. Cách bón như vậy khiến bộ rễ chỉ chủ yếu tập trung quanh gốc, tạo nên hệ rễ dày đặc, chật chội, đồng thời rễ chỉ mọc lan trên mặt đất rất dễ bị tổn thương hoặc bị các loài sâu hại tấn công. Bộ rễ bị tổn thương tạo điều kiện cho sự xâm nhập của mầm bệnh.
• Vấn đề tiếp theo: Ở cây gieo hạt bộ rễ khỏe, ăn sâu. Ở cây giâm, chiết cành rễ ăn nông, rễ ngang khá phát triển. Cây ghép có bộ rễ phát triển rất tốt, rễ ăn sâu, rộng. Nhìn chung, bộ rễ ăn rộng so với tán, tuy nhiên khoảng 80% tổng số rễ tập trung dày đặc ở phần hình chiếu của tán cây, phân bố ở độ sâu 10 – 100cm, nhiều nhất ở độ sâu 40 – 50cm.
• Một số tài liệu hay đề cập tạo rãnh xung quanh tán để bón. Tuy nhiên, cần đặc biệt lưu ý: cách này thường áp dụng tốt nhất vào lúc sau thu hoạch hoặc vào các tháng mùa khô. Còn các tháng mưa, nếu đào rãnh bón hết sức nguy hiểm, mầm bệnh dễ xâm nhập. Các tháng mưa, có thể bón phân và cào nhẹ lớp đất bằng cào răng cưa. Ngoài ra, có những loại phân rất ít di động, nếu bón bề mặt sẽ không có tác dụng, hoặc tác dụng không đáng kể. Đặc biệt là yếu tố vôi và lân-đối với vôi cần phải trộn đều vào đất và ở độ sâu thích hợp thì mới có tác dụng; đối với lân khi bón vào đất rất dễ bị cố định (dạng khó hấp thu), cần phải bón vào nơi tập trung vùng rễ cây trồng, bón bề mặt tác dụng thường kém.
• Để rễ cây hấp thu được nước và muối khoáng thì rễ cần năng lượng. Quá trình hô hấp của rễ là một trong những quá trình tạo ra năng lượng ATP, nhờ có năng lượng mới kích hoạt được cơ chế vận chuyển chủ động giúp vận chuyển các ion khoáng ngược gradien nồng độ. Trong quá trình hô hấp của rễ đã tạo ra các sản phẩm trung gian. Các sản phẩm này góp phần làm tăng áp suất thẩm thấu của lông hút và tạo động lực hấp thụ nước và khoáng từ môi trường.
• Khi cây trồng gặp các điều kiện stress (điều kiện môi trường bất thuận) như khô hạn, đất nhiễm mặn, nhiệt độ cao hoặc thiếu ánh sáng cần có sự tương tác tốt giữa các cơ quan bên trên mặt đất (hệ thống thân, lá) và bên dưới mặt đất (hệ thống rễ) để điều phối sự sinh trưởng và phát triển.

Vai trò của bộ rễ đối với cây trồng:

• Rễ sinh trưởng liên tục hình thành nên số lượng khổng lồ các lông hút, làm tăng bề mặt tiếp xúc giữa rễ và đất giúp rễ cây hấp thụ ion khoáng và nước đạt hiệu quả cao nhất.
• Bộ rễ có vai trò quan trọng đối với cây trồng. Rễ hấp thụ không khí, nước, chất dinh dưỡng từ đất và vận chuyển chúng tới lá, nơi chúng thông qua quá trình quang hợp để tạo ra các chất dinh dưỡng cần thiết phục vụ nhu cầu sinh trưởng, phát triển và sinh thực của cây trồng. 
• Rễ bám vào lòng đất giúp cây đứng vứng hơn, cố định cây ở vị trí ban đầu, không bị đổ ngã.
• Rễ trên một số cây trồng còn là cơ quan dự trữ chất dinh dưỡng hoặc là cơ quan sinh trưởng sinh dưỡng trên cây trồng
• Ngoài ra, rễ còn đóng một vai trò quan trọng khác mà ít ai biết tới đó là tổng hợp Cytokinin, một dạng hormone thực vật giúp cây sinh trưởng, phát triển đâm trồi, nảy lộc.

Các yếu tố ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của rễ và quá trình hấp thu nước, muối khoáng

Nhiệt độ – yếu tố ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của rễ

• Nhiệt độ hạ thấp cản trở sự hấp thu nước, trong trường hợp nhiệt độ quá thấp thì rễ hoàn toàn không lấy được nước. Trong khi đó các bộ phận trên mặt đất vẫn thoát hơi nước làm mất cân bằng nước và cây héo. Về mùa đông, khi nhiệt độ của đất hạ xuống đến 10-12^oC, sự hút nước và chất khoáng của cây trồng bị đình trệ. Một số thực vật vào mùa đông thường trút lá để giảm thoát hơi nước khi rễ không lấy được nước và bước vào trạng thái ngủ đông.
• Nhiệt độ của đất tăng lên trên giới hạn 30-40 ^oC thì sự hút nước của cây trồng bị ức chế. Khi nhiệt độ quá cao thì hệ thống lông hút vốn rất nhạy cảm với nhiệt độ sẽ bị rối loạn hoạt động sống và có thể bị chết. Ngoài ra, nhiệt độ cao còn tăng tốc độ hóa già và hóa gỗ của rễ làm giảm khả năng hút nước.
• Nhiệt độ tối thích cho sự hút nước ở các cây trồng nhiệt đới vào 25-30 ^oC. Đây là nhiệt độ tối thích kích thích sự hút nước. Khi nhiệt độ đất thấp hơn nhiệt độ không khí từ 2-5 ^oC sẽ kích thích sự hút nước của rễ. Nếu nhiệt độ chênh lệch quá lớn dẫn đến ức chế sự hút nước của cây trồng.

Độ pH – yếu tố ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của rễ

• Độ pH của môi trường ảnh hưởng rất lớn đến sự hấp thu chất khoáng của rễ cây. Ảnh hưởng của pH lên sự hút khoáng của rễ có thể là trực tiếp và cũng có thể là gián tiếp.
• Độ pH còn ảnh hưởng đến độ hòa tan và khả năng di động của các chất khoáng và do đó ảnh hưởng đến khả năng hút khoáng của rễ. Ví dụ trong môi trường bị acid hóa độ linh động của lân (P₂O₅) bị giảm, trong khi đó độ linh động của Al, Fe, Mn lại tăng đến mức có thể gây độc cho cây. Ngược lại trong môi trường kiềm độ linh động của P và các nguyên tố vi lượng giảm. 
• Hệ vi sinh vật đất rất quan trọng cho sự dinh dưỡng khoáng của rễ. pH có ảnh hưởng đến hoạt động của các vi sinh vật trong môi trường. Nói chung pH môi trường dao động quanh khoảng trung tính là thuận lợi nhất cho hoạt động của vi khuẩn.

Nồng độ dung dịch đất – yếu tố ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của rễ

• Hiện tượng này dễ thấy nhất là khi chúng ta bón phân. Nếu bón với liều lượng phù hợp từng loại đất thì bộ rễ cây trồng sẽ hấp thu tốt. Ngược lại, nếu bón quá liều tạo nồng độ chất dinh dưỡng quá cao trong đất, dẫn đến hiện tượng mất nước ở cây trồng (nước từ trong cây đi ngược ra môi trường) làm cây héo và có thể chết.
• Dạng ngộ độc phổ biến nhất là ngộ độc vi lượng, đặc biệt là nguyên tố Bo. Cây trồng cũng là sinh vật sống nên khi bị nhiễm độc thì sẽ có những phản vệ nhằm hạn chế nhiễm độc. Với người, phản xạ đầu tiên có thể là nôn, thì với cây chúng cũng sẽ được thải nhanh qua mép lá. Trong trường hợp này chúng ta nên tưới nhiều nước để giảm nồng độ dung dịch; đồng thời kết hợp với bón hoặc tưới vôi. Việc bón phân hữu cơ cũng có tác dụng làm giảm tác dụng độc của việc dư thừa phân bón, bởi khi bón phân hữu cơ sẽ làm cho hệ đệm hoạt động hiệu quả hơn.

Độ thông thoáng của đất – yếu tố ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của rễ

• Nhìn chung hệ thống rễ của cây trồng rất nhạy cảm O2 nên khi thiếu O2 thì ức chế sinh trưởng của rễ, ức chế hút nước, hút khoáng của rễ. Do vậy, khi đất bị bí, ngập úng hệ rễ sẽ hô hấp yếm khí và thiếu năng lượng cho quá trình hút nước. Với các loại thực vật khác nhau có khả năng thích ứng với mức độ thiếu O2 trong đất khác nhau. Một số cây trồng nước có hệ thống thông khí từ các cơ quan trên mặt đất xuống rễ để dẫn oxi xuống cung cấp cho hệ rễ, do đó chúng có thể tồn tại được. Một số loại cỏ cũng có chức năng này. Điều này cũng lý giải, việc để cỏ trong mùa mưa, đặc biệt là các loại cỏ hòa bản – chúng lấy O2 từ không khí đưa vào rễ giúp quá trình hô hấp diễn ra thuận lợi, đồng thời hút bớt lượng nước dư thừa trong đất thông qua quá trình thoát hơi nước ở lá. Giúp giảm thiểu tác hại cho các vườn cây của chúng ta.
• Ngoài ảnh hưởng của điều kiện yếm khí đến quá trình dinh dưỡng, thì cũng có tác động đến các bệnh liên quan đến rễ, đặc biệt là hiện tượng thối rễ. Vấn đề này có thể được lý giải như sau: Đất thiếu O2 rễ sẽ chuyển sang hô hấp yếm khí, tạo ra các chất gây độc, các rễ tơ bị phá hủy, gây tổn thương ở rễ. Đồng thời, năng lượng tạo được từ hô hấp yếm khí rất ít, không đủ để giúp cây hút nước và dinh dưỡng một cách bình thường. Bên cạnh, đây là điều kiện rất thuận lợi để mầm bệnh tấn công. Trường hợp này chúng ta hay thấy ở mùa mưa hoặc đất ngập bị tụ nước, ngập nước

Phân bón – yếu tố ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của rễ

• Việc bổ sung phân bón cân đối sẽ giúp cây khỏe mạnh nói chung và bộ rễ phát triển nói riêng. Việc bón phân không cân đối sẽ làm thừa nguyên tố này, nhưng lại thiếu nguyên tố khác làm ảnh hưởng đến sinh trưởng, phát triển và năng suất, chất lượng cây trồng.
• Mặt khác, việc bổ sung phân bón dư thừa sẽ gây cháy rễ, ngộ độc cho cây trồng, làm cho hệ rễ của cây trồng bị chết, tạo điều kiện thuận lợi để nấm bệnh tấn công. Ngoài ra, nếu bón phân không đúng cách hệ rễ cũng kém phát triển, phân bón không đồng đều, chỗ thì tập trung dày đặc nhưng chỗ lại thưa thớt

Sâu, bệnh hại tấn công – yếu tố ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của rễ

Rễ cũng là bộ phận thường bị một số loại sâu, bệnh hại tấn công. Khi bị các loài dịch hại này tấn công rễ ít nhiều bị ảnh hưởng, nếu bị nhẹ làm ảnh hưởng đến sinh trưởng, phát triển gây vàng, rụng lá, quả,…, nếu bị nặng sẽ làm chết toàn bộ hệ rễ dẫn đến chết cây. Trong điều kiện yếm khí là điều kiện thích hợp để các loại nấm bệnh tấn công rễ cây trồng, vì vậy bệnh trên cây trồng thường xuất hiện vào mùa mưa.

Các biện pháp để cây trồng có bộ rễ khỏe mạnh

• Vệ sinh đồng ruộng sau thu hoạch, cắt bỏ bớt những bộ phận bị sâu bệnh hại tấn công
• Bón vôi để khử trùng đất, đồng thời nâng pH đất lên ngưỡng thích hơp cho cây trồng
• Vào đầu và cuối mùa mưa nên bón bổ sung Trichoderma TOT kết hơp với phân chuồng hoai mục
• Có thể tiến hành tủ gốc, phủ bạc cho cây trong những tháng lạnh
• Bổ sung dinh dưỡng cân đối, theo nguyên tắc 4 đúng
• Tiến hành làm cỏ, xới xáo đất trong mùa khô, thoát nước trong mùa mưa
• Thường xuyên thăm vườn, phát hiện sớm và xử lý kịp thời sâu hại trong mùa khô và nấm bênh trong mùa mưa

Để có bộ rễ khỏe mạnh, Hoàng Minh khuyến nghị bà còn sử dụng các sản phẩm cho từng giai đoạn nhất định của cây trồng nhằm đảm bảo có bô rễ khỏe mạnh

• Ở giai đoạn mới trồng bà con nên bổ sung chế phẩm Trichoderma TOT. Sản phẩm này cung cấp các vi sinh vật có lợi cho cây trồng, giúp cải tạo đất, hạn chế nấm bệnh gây hại. Ngoài ra, sản phẩm này có thể dùng để ủ hoai phân chuồng, thúc đẩy nhanh quá trình phân hủy của phân chuồng
• Nếu rễ yếu bà con có thể sử dụng Siêu Lân để kích rễ, giúp bộ rễ phát triển và hút mạnh chất dinh dưỡng, tăng sức đề kháng vơi sâu bệnh và thời tiết bất lợi. Ngoài ra, Siêu Lân còn phân hóa mầm hoa, trổ hoa nhiều và dồng loạt, hạn chế rụng hóa và trái non, tăng tỉ lệ đậu trái, độ đồng đều của hạt
• Ngoài Siêu Lân bà con kèm với sản phẩm Humiking, đây là sản phẩm có chứa 70% acid humic. Super Humiking hoạt động như một kích thích tố sinh học tư nhiên. Khi phun lên cây sẽ tăng cường các hoạt động sinh tổng hợp trong cây, chống stress, giải độc phèn, ngộ độc hữu cơ, tăng sinh trưởng và năng suất do hấp thụ dinh dưỡng thuận lợi hơn
• Super Humiking rải hay tưới vào đất có tác dụng: kích thích hệ rễ phát triển, tăng khả năng hấp thụ phân bón, tăng đề kháng, ít sâu bệnh hại, giảm thuốc BVTV, tăng năng suất và chất lượng nông sản

Ngoài việc bổ sung dinh dưỡng cho cây bằng phân bón gây, Hoàng Minh xin giới thiệu đến bà con bộ sản phẩm F5 nhằm cung cấp dinh dưỡng và những chất cần thiết cho cây trồng trong từng giai đoạn nhất định

• Giai đoạn phân hóa mầm hoa bổ sung sản phẩm Chuyển Mầm Hoàng Minh khắc phục hiện tượng tiêu lá lá ít bông. Ngăn ngừa tình trạng tiêu chuyển từ mầm hoa sang mầm lá gây ảnh hưởng tới năng xuất vụ mùa.
• Giai đoạn cây ra hoa, đậu trái non áp dụng bộ sản phẩm Ra Hoa Hoàng Minh và Canxibo Gel Sữa Vàng. Cặp đôi cung cấp nhiều nguyên tố dinh dưỡng P, N, Mg, Zn, .. ngoài ra cung cấp lượng lớn Boron và Canxi hàm lượng cao giúp cuống dai chắc khỏe, kéo chuỗi hoa khỏe, tăng sức sống hạt phấn và hoa lưỡng tính, chống hiện tượng răng cưa bồ cào. 
• Thời điểm đậu quả nhà vườn sử dụng cặp đôi An Tâm (Lớn Trái Hoàng Minh và Canxibo Gel Sữa Vàng) Cặp đôi An Tâm cung cấp các nguyên tố đa, trung, vi lượng giúp tăng sự sinh trưởng, phát triển và thúc trái lớn nhanh. Bên cạnh đó còn cung cấp Boron và Canxi hàm lượng cao giúp cuống dai chắc chắn. 
•  Giai đoạn trái cách thời gian thu hoạch 1 tháng nên bổ sung cặp đôi Thinh Vượng gồm Lớn Trái Hoàng Minh và Kalibo Hoàng Minh. Cung cấp các nguyên tố đa, trung, vi lượng đặc biệt cung cấp cho cây nguyên tố kali với hàm lượng cao, bổ sung vitamin và nguồn acid fulvic giúp tăng sự sinh trưởng, phát triển và thúc trái lớn nhanh. Đồng thời bổ sung nguồn chitosan giúp tăng khả năng kháng khuẩn của cây trồng.

• Ngoài những công dụng trên, bộ F5 của Hoàng Minh còn khắc phục tình trạng thiếu dinh dưỡng cho cây trồng do trong thành phần có nhiều đa, trung, vi lượng,… hàm lượng cao được sản xuất bằng công nghệ nano giúp cây hấp thụ nhanh, tăng hiệu suất sử dụng phân bón, giảm thất thoát do xói mòn, trực di, bốc hơi của việc bón gốc. Hàm lượng acid fulvic cùng với các chất kích kháng sẽ giúp cây sử dụng dinh dưỡng hiệu quả hơn, tăng khả năng chống lại các điều kiện bất lợi như thời tiết, dịch hại,…

Ngoài ra, bà con có bất kì thắc mắc nào về kỹ thuật cũng như cách xử lý sâu bệnh. Hãy liên hệ với Hoàng Minh theo thông tin dưới đây:

Công ty Nông Nghiệp Hoàng Minh

Địa chỉ: 170 Sư Vạn Hạnh, P.Hội Thương, Tp.Pleiku, Gia Lai

Điện thoại: 02693.820.823    –   Fax: 02693.820.823

Website: goldsunvn.com – nongnghiephoangminh.com

Email: Info@goldsunvn.com – nongnghiephoangminh@gmail.com

Fanpage: Nông Nghiệp Hoàng Minh

Youtube: Nông Nghiệp Hoàng Minh