KỸ THUẬT CHĂM SÓC CÀ PHÊ GIAI ĐOẠN KIẾN THIẾT CƠ BẢN (PHẦN 2)

Tiếp nối chủ đề chăm sóc cà phê ở giai đoạn kiến thiết cơ bản phần 1, Hoàng Minh sẽ chia sẻ cho bà con kỹ thuật chăm sóc cà phê trong giai đoạn này để có công tác chuẩn bị cần thiết cho cây sinh trưởng và phát triển ổn định cho giai đoạn kinh doanh những năm kế tiếp. 

I. Kỹ thuật chăm sóc cà phê giai đoạn kiến thiết cơ bản

1. Chăm sóc cà phê mới trồng (Từ khi trồng đến 2 tháng)

a. Tưới nước

Cung cấp đủ nước: Sau khi trồng, cây cà phê cần được tưới nước ngay lập tức để giúp rễ hồi phục và phát triển. Trong giai đoạn này bà con cần kiểm tra độ ẩm đất thường xuyên để đảm bảo cây đủ nước, đất phải thoát nước tốt, hạn chế để cây bị khô hạn hay ngập nước.

Lưu ý: Cây cà phê có thể chịu hạn nhẹ, không chịu được ngập úng, điều này có thể dẫn đến thối rễ. 

b. Trồng dặm

Sau khi trồng mới 15 – 20 ngày, cần kiểm tra vườn cây để phát hiện những cây bị chết, cây yếu, cây mất ngọn do côn trùng gây hại,… và tiến hành trồng dặm. Thời gian trồng dặm cần kết thúc trước mùa mưa 1 tháng.

Trồng dặm cây con ngay tại vị trí cây đã chết với các thao tác giống như khi trồng mới, nên chọn cây con có kích thước lớn tương đương với cây đã trồng, để đảm bảo tạo độ đồng đều cho vườn cây, thuận lợi cho việc chăm sóc.

Từ năm thứ 2, công tác trồng dặm phải được hoàn thành trước khi kết thúc mùa mưa từ 45 – 60 ngày.

c. Làm cỏ

Thường xuyên làm sạch cỏ khu vực xung quanh cây cà phê để hạn chế sự cạnh tranh về ánh sáng và dinh dưỡng.

Làm sạch cỏ hoặc dùng dao/ máy cắt cỏ ở giữa các hàng cà phê để tăng độ thông thoáng vườn.

Đối với đất dốc, chỉ làm cỏ theo băng trên hàng cà phê, không làm cỏ toàn bộ diện tích.

d. Bón phân

Cà phê giai đoạn cây con cần được cung cấp đầy đủ các nguyên tố đa – trung – vi lượng cho cây có đầy đủ dinh dưỡng cần thiết để phát triển khỏe mạnh. Đặc biệt giai đoạn này ưu tiên kích thích, phát triển bộ rễ bằng cách phun Demeter + Athena, phun 1 lần vào thời điểm 7 – 10 ngày sau trồng.

=> Phun Demeter giúp bổ sung hàm lượng acid humic và acid fulvic giúp đất tơi xốp, làm tăng điều hoà trao đổi chất trong cây và tăng quang hợp tạo năng lượng để cây sinh trưởng khỏe mạnh, giúp cây ra rễ mạnh, đâm chồi khoẻ và cho lá dày bóng. Ngoài ra Demeter còn cung cấp một hàm lượng Kali sinh học cao giúp cho quá trình hấp thụ Nitơ diễn ra nhanh chóng, kích thích sự phát triển của cây, mang lại khả năng kháng sâu bệnh bằng cách tăng độ dày của thành tế bào bên ngoài.

=> Kết hợp với Athena cung cấp hàm lượng Lân dễ tiêu cao giúp rễ con phát triển mạnh, hạn chế tình trạng nghẹt rễ, bó rễ.

2. Chăm sóc cà phê giai đoạn sinh trưởng sinh dưỡng (2 tháng sau trồng – chuẩn bị ra hoa đậu quả)

a. Dinh dưỡng và nước tưới

* Dinh dưỡng

Cà phê giai đoạn kiến thiết cơ bản cần được cung cấp đầy đủ các nguyên tố đa – trung – vi lượng để cây phát triển cân bằng và toàn diện rễ – thân – cành – lá, nhằm mục đích cuối cùng giúp cây khỏe mạnh chuẩn bị vào quá trình làm bông – nuôi trái mang lại năng suất và chất lượng cao.

Trong giai đoạn này cây cần nhiều đạm để phát triển thân, là và phân cành mới; Lân giúp phát triển bộ rễ, cứng chắc thân và cành; Kali làm tăng khả năng hút nước của cây, giúp cây tăng được khả năng chịu hạn, chịu rét và chịu mặn, đồng thời kali giúp cây hút các chất dinh dưỡng khác tốt hơn. Ngoài ra các chất dinh dưỡng khác như Mg, Fe, Zn, Mn, Bo, Ca,… cũng mang các nhiệm vụ thiết yếu trong quá trình hình thành và phát triển các tế bào của cây.

Hoàng Minh khuyến nghị bà con tiến hành bổ sung dinh dưỡng theo quy trình như sau:

• Bón NPK 20 – 20 – 15 + TE hoặc 16 – 16 – 8 + TE: 0.2 – 0.3kg/cây (bón 4 – 5 lần/năm).
• Cây 3 tháng tuổi bón phân hữu cơ (phân chuồng) 10 – 15kg/cây hoặc phân hữu cơ vi sinh 2 – 3kg/cây kết hợp với Trichoderma-Tot 10 – 20g/cây, và định kỳ bổ sung phân hữu cơ với liều lượng tương tự 1 lần/năm.

+ Bổ sung dinh dưỡng qua lá bằng bộ sản phẩm dưỡng chồi lá gồm Budew, Green Mix và Stickme (Canxi Bo Gel Sữa Vàng) (định kỳ 1 tháng/lần) để cây nhận được đầy đủ dinh dưỡng đa – trung – vi lượng nhanh chóng và hiệu quả nhất giúp thân cành chắc khỏe, bụng đọt mạnh, lá xanh dày bóng.

+ Đồng thời bổ sung Demeter + Athena định kỳ 2 tháng/lần đối với cây năm một và 2 lần/năm đối với cây năm 2 cho đến khi làm bông – nuôi trái, với liều lượng 1kg Demeter + 1kg Athena pha trong 200 lít nước, sau đó tưới mỗi gốc 5 lít dung dịch đã pha, tăng cường hệ vi sinh vật có lợi trong đất, giúp đất tơi xốp, kích thích bộ rễ phát triển khỏe mạnh để cây hấp thu nước và các chất dinh dưỡng đi nuôi toàn bộ cây.

* Nước tưới

Vào mùa khô cần tiến hành tưới nước cho cây cà phê 2 – 3 lần mỗi tháng, cách nhau 10 – 15 tùy vào độ nắng nóng và độ ẩm đất. Bà con nên chọn thời điểm tưới vào buổi sáng nắng dịu hoặc buổi chiều trời mát, hạn chế tưới vào buổi trưa nắng gắt vì sẽ khiến nhiệt độ của đất thay đổi đột ngột, cây dễ bị héo úa.

Vào mùa mưa, cây cà phê không chịu được ngập úng, cần làm hệ thống thoát nước theo địa hình vườn cây tránh không để cây bị ngập úng, điều này có thể dẫn đến thối rễ.

Lưu ý: Bà con có thể tưới thủ công hoặc sử dụng hệ thống tưới tự động. Điều này sẽ tùy theo tình hình nguồn nước và điều kiện kinh tế. Miễn sao chỉ cần đảm bảo cây cà phê luôn được cung cấp đủ lượng nước cần thiết.

b. Chắn gió, tạo bóng mát

* Đối với cây chắn gió

Trồng xung quanh vườn cà phê, phía hướng gió chính thổi về. Chiều rộng của vành đai chắn gió là 5 – 6m. Các loại cây thường được trồng là cây thân gỗ lớn, cứng cáp như xà cừ, muồng vàng, muồng anh đào,…

* Đối với cây che bóng, tạo bóng mát

Đối với từng loại giống mà nhu cầu cây che bóng sẽ khác nhau, cụ thể như sau:

+ Cây cà phê Arabica thích nghi với điều kiện ánh sáng tán xạ và chịu nóng kém. Ở những vùng có độ cao trên 800 m so với mặt nước biển (nhiệt độ thấp hơn, trời nhiều mây che phủ) và ở một số vùng núi thuộc các tỉnh phía Bắc Việt Nam tuy không có độ cao trên 800 m nhưng nằm ở vĩ độ cao xa vùng xích đạo (Sơn La, Mộc Châu, Lạng Sơn) không nhất thiết phải trồng cây che bóng hoặc trồng với mật độ thưa. Ngược lại ở những vùng có độ cao thấp, nhiệt độ cao, ánh sáng dồi dào cần thiết phải có cây che bóng. Cây che bóng ở những vùng này không chỉ có tác dụng điều hòa nhiệt độ trong vườn.

+ So với Arabica, cà phê Robusta thích hợp với điều kiện ánh sáng dồi dào. Tuy nhiên, ở những vùng có ánh sáng trực xạ có cường độ mạnh thì cây cà phê vối cần có cây che bóng để điều hòa ánh sáng, điều hòa quá trình quang hợp. Điển hình như vùng Tây Nguyên, Việt Nam do có mùa khô hạn kéo dài từ 5 – 6 tháng, nhiệt độ cao, ánh sáng chiếu mạnh cần thiết phải trồng cây che bóng trong vườn cà phê vối.

+ Cuối cùng, cà phê Liberica là cây chịu nắng và chịu hạn tốt nhất, ưa thích với ánh sáng trực xạ nên không cần thiết phải trồng cây che bóng.

c. Tỉa cành – tạo hình

Công tác tỉa cành – tạo hình trong giai đoạn kiến thiết cơ bản là để tạo bộ khung tán cân đối cho cây, tạo độ thông thoáng để cây nhận đầy đủ ánh sáng nhất, hạn chế sâu bệnh hại tấn công.

* Các loại cành trên cây cà phê:

• Cành cấp 1 (cành cơ bản): Mọc từ thân chính và đối xứng nhau, không có khả năng tái sinh.
• Cành cấp 2 (cành thứ cấp): Mọc từ các đốt trên cành cấp 1.
• Cành cấp 3 (cành thứ cấp): Mọc từ các đốt trên cành cấp 2.
• Ngoài ra còn có cành cấp 4, 5,…(cành thứ cấp): Các cành cấp 2 trở lên có khả năng tái sinh.
• Chồi vượt: Mọc từ thân chính hoặc các loại cành khác (cành cấp 1, 2 hoặc cành cấp cao hơn), có khả năng tái sinh mạnh, dùng để bổ sung tán, được dùng làm chồi ghép (chỉ dùng những chồi của các cây khỏe mạnh, năng suất cao và kháng bệnh tốt).

* Hiện nay có hai phương pháp tỉa cành – tạo hình chủ yếu là đơn thân và đa thân

• Tạo hình đa thân: Có nhiều thân chính (3 – 5 thân) và để phát triển tự do theo chiều thẳng đứng, quả được hình thành chủ yếu trên cành cấp 1 và những cành này được cắt bỏ sau 1 – 2 vụ. Khi vị trí đóng quả quá cao, sẽ tiến hành cắt thân cũ thay bằng các thân mới đã được nuôi trữ trước đó 1 – 2 năm.
• Tạo hình đơn thân: Thường có 1 thân chính (có thể có 2 thân chính) được hãm ngọn ở độ cao phù hợp. Hệ thống khung cành của cây phát triển xung quanh trục chính của cây và sản lượng thu được trên các cành thứ cấp là chủ yếu, do vậy vấn đề tỉa cành hằng năm cần thực hiện duy trì, đổi mới hệ thống cành thứ cấp để thuận lợi cho quá trình chăm sóc và nâng cao năng suất.

* Kỹ thuật cắt tỉa cành – tạo hình trên cây

+ Đối với tạo hình đa thân cần thực hiện những công việc sau:

Bấm ngọn: Khi cây cà phê có chiều cao 40-50cm tiến hành bấm ngọn, sau đó nuôi các chồi tái sinh ở các đốt đầu tiên ngay phía dưới vết cắt.

Uốn thân: Tùy theo tình hình sinh trưởng của cây, khi phần thân hóa gỗ (có màu nâu), đạt chiều cao khoảng 50 – 70cm và được khoảng 4 – 5 cặp lá thì tiến hành uốn cây (thông thường khoảng 4 tháng sau khi trồng là có thể tiến hành uốn thân). Sử dụng móc (được uốn cong từ một thanh sắt, một đầu thẳng đầu còn lại uống cong) để cố định thân cây.

Nuôi thân: Sau khi uốn khoảng 1 tháng tiến hành chọn 3 chồi khỏe mạnh để nuôi và loại bỏ những chồi không cần thiết.

Lưu ý: Khi chọn chồi không nên chọn những chồi phát sinh trên cùng 1 điểm (cùng đốt). Các chồi giữ lại là các chồi nằm rải đều trên thân chính cách nhau từ 4 – 6cm. Trong quá trình nuôi cây thường xuyên tiến hành cắt bỏ chồi vượt, cành thứ cấp (3 – 4 lần/năm).

+ Đối với tạo hình đơn thân cần thực hiện những công việc sau:

Trong quá trình phát triển của cây tiến hành cắt tỉa và tạo bộ khung tán:

• Cắt bỏ những cành thứ cấp mọc ở những vị trí không thuận lợi, cành mọc sát đất, cành mọc hướng vào trong thân, cành mọc hướng xuống dưới đất.
• Cắt bỏ những cành chết, bị sâu bệnh, yếu ớt do cạnh tranh với các cành khác để giành dinh dưỡng và ánh sáng.
• Cắt bỏ những cành thứ cấp mọc ở phía sát thân chính trên tán, sẽ cung cấp nhiều ánh sáng hơn cho tán cây bên dưới và quang hợp tốt hơn.

Hãm ngọn:

• Lần 1: Khi cây đạt độ cao 130 – 140cm tiến hành cắt bỏ ngọn (đỉnh sinh trưởng) của cây.
• Lần 2: Khi có 50-70% cành cấp 1 phát sinh cành thứ cấp, tiến hành nuôi 1 hoặc 2 chồi vượt để phát triển tán ở tầng 2. Khi cây cao khoảng 180 – 190 cm thì tiến hành cắt bỏ ngọn ở độ cao ổn định khoảng 170 cm.

Lưu ý: Để giảm thiệt hại do sâu đục thân gây ra, nên nuôi thêm 1 thân và nuôi ngay trong lúc mới trồng.

d. Cỏ dại – vệ sinh vườn

Làm sạch cỏ khu vực xung quanh cây cà phê với đường kính 0,5m để hạn chế sự cạnh tranh về ánh sáng, dinh dưỡng và tạo độ thông thoáng cho gốc cây. Có thể nhổ cỏ hoặc sử dụng màng phủ đất để kiểm soát cỏ dại xung quanh cây với chiều rộng lớn hơn tán cây cà phê mỗi bên 0,5m.

Bên ngoài gốc và tán cây cà phê có thể làm sạch cỏ hoặc dùng dao/máy phát cỏ. Đối với đất dốc, chỉ làm cỏ theo băng trên hàng cà phê, không làm cỏ toàn bộ diện tích tránh rửa trôi đất.

e. Kiểm tra sâu bệnh hại

Thường xuyên thăm vườn, kiểm tra tình trạng cây, khi có dấu hiệu bị bệnh tiến hành các biện pháp quản lý kịp thời.

Biện pháp quản lý cụ thể của sâu bệnh hại mùa mưa tại đây bà con xem thêm trong các bài viết khác trong chuyên mục kỹ thuật trồng cà phê của Hoàng Minh để tìm hiểu thêm.

Đọc lại hướng dẫn chăm sóc cà phê giai đoạn kiến thiết cơ bản phần 1: TẠI ĐÂY

Bà con có bất kì thắc mắc nào trong quá trình canh tác cà phê và các vấn đề về cây trồng khác xin vui lòng liên hệ Nông nghiệp Hoàng Minh qua thông tin cụ thể dưới đây để được tư vấn chi tiết nhé!

Được viết Ks. Huyền.

Về Nông Nghiệp Hoàng Minh

Công ty Nông Nghiệp Hoàng Minh

Địa chỉ: 170 Sư Vạn Hạnh, P.Hội Thương, Tp.Pleiku, Gia Lai

Điện thoại: 0935 842 567

Website: goldsunvn.com

Email: Info@goldsunvn.com

Fanpage: Nông Nghiệp Hoàng Minh