PHÂN BIỆT ĐỐM MẮT CUA VÀ ĐỐM LÁ DO VI KHUẨN GÂY HẠI TRÊN CÂY CÀ PHÊ

Tuy cà phê là một trong những loại cây mang lại giá trị kinh tế cao nhưng trong quá trình canh tác bà con cũng gặp không ít khó khăn trong vấn đề phòng trừ bệnh hại, đặc biệt là đốm mắt cua và đốm lá do vi khuẩn. Hôm nay, Hoàng Minh xin chia sẻ cùng bà con về cách phân biệt hai loại bệnh gây hại trên cà phê để bà con kịp thời có biện pháp quản lý hiệu quả cho từng loại bệnh. 

I. Bệnh đốm mắt cua trên cây cà phê

Nấm Mycosphaerella coffeicola gây ra đốm mắt cua trên cây cà phê, có mặt trên khắp thế giới và có thể gây thiệt hại năng suất lên tới 15% mỗi năm.

Đốm mắt cua gây hại trên lá cà phê

1. Tác nhân và điều kiện phát sinh bệnh đốm mắt cua trên cà phê

Bệnh đốm mắt cua trên cây cà phê do nấm Mycosphaerella coffeicola gây ra, đây là một loại nấm gây bệnh thực vật sinh sản hữu tính. Ngoài ra, nó thường được gọi là sinh vật vô tính Cercospora coffeicola.

Loài nấm này phát triển mạnh vào thời điểm có khí hậu ấm, ánh sáng nhiều, độ ẩm cao, lượng mưa nhiều, nhiệt độ ấm áp. Áp suất bệnh cao nhất xảy ra khi nhiệt độ là 20 – 28°C và môi trường ẩm ướt liên tục trong 36 –72 giờ. Đặc biệt buổi sáng khi sương mù dày đặc, độ ẩm >98% là điều kiện hoàn hảo để bào tử nấm phát tán.

Nấm xâm nhập vào cây cà phê thông qua khí khổng ở mặt dưới của lá hoặc qua lớp biểu bì ở mặt trên của lá và mép lá. Sự phát triển của sợi nấm nội bào tạo ra các tổn thương trên cây khi có các bào tử nấm. Các bào tử này tấn công gây hại mạnh vào giai đoạn cây đang chịu áp lực do thiếu nước, đặc biệt là vào giai đoạn cây đang nở hoa.

Nấm Mycosphaerella coffeicola sinh tồn, sống sót qua mùa khô trong các tàn dư lá cây. Sau đó gặp điều kiện ẩm ướt, các bào tử nấm phát triển, phát tán và lây nhiễm nhờ gió, nước mưa rơi xuống hắt lên, cũng như thông qua hoạt động di chuyển của con người giữa các vườn.

Các cây non và khu vực cây thiếu bóng râm dễ bị nấm tấn công gây hại. Nấm thường xuất hiện trên vườn cà phê ít chăm sóc, thiếu dinh dưỡng, đặc biệt là cây mất cân bằng về đạm.

Sau khi cây cà phê bị nấm Mycosphaerella coffeicola xâm nhập gây hại, sẽ tạo điều kiện cho nấm Colletotrichum gloeosporiodes gây ra bệnh khô cành khô quả cà phê.

2. Biểu hiện của bệnh đốm mắt cua 

Khi nấm Cercospora coffeicola tấn công gây bệnh đốm mắt cua trên cây cà phê, đầu tiên thường xuất hiện trên lá giữa các gân lá cũng như ở các mép lá, sau đó chúng sẽ tấn công vào hoa và quả. Nhìn chung, các đốm xuất hiện trên quả thường nhỏ hơn trên lá. Trong các trường hợp nhiễm nặng, lá rụng sớm, thân có thể chết khô từ ngọn trở xuống và rụng trái.

Biểu hiện bệnh đốm mắt cua cụ thể như sau:

• Trên lá: Bệnh xuất hiện trên lá khi có quầng màu vàng sáng xung quanh vết bệnh, bên trong quầng vàng có màu nâu đen hoặc nâu đỏ với trung tâm có màu trắng xám, nên có hình dạng như con mắt. Quầng sáng màu vàng có trên vết bệnh được gây ra bởi độc tố cercosporin, do nấm Cercospora tạo ra. Vị trí trung tâm của vết bệnh, nếu bệnh tiến triển nặng sẽ xuất hiện các hạch nấm màu đen.

 Vết bệnh của đốm mắt cua gây hại trên lá cà phê

• Trên trái: Nấm tấn công làm cho trái bị lõm vào, vết bệnh có màu nâu với hình dạng không đều được bao quanh bởi quầng màu tím, trái có màu hồng chín sớm và làm rụng trái. Bệnh chủ yếu xuất hiện ở mặt quả phơi lộ dưới ánh sáng mặt trời.

II. Bệnh đốm lá do vi khuẩn trên cây cà phê

1. Tác nhân và điều kiện phát sinh bệnh đốm lá

Bệnh đốm lá trên cây cà phê do vi khuẩn Pseudomonas syringae gây ra. Đây là một loại vi khuẩn gram âm, hình que và có roi.

Vi khuẩn Pseudomonas syringae thường trú ngụ trên bề mặt lá/hoa, chúng sẽ nhân sinh khối và phát triển lây lan nhưng không gây bệnh. Khi gặp điều kiện thuận lợi  độ ẩm kéo dài vài ngày làm cho quá trình nhiễm bệnh xảy ra. Khi điều kiện không thuận lợi cho bệnh phát triển thì vi khuẩn Pseudomonas syringae sống như một sinh vật hoại sinh.

Một khi vi khuẩn Pseudomonas syringae xâm nhập vào cây thông qua khí khổng của lá, mép lá, các vết tổn thương trên lá hoặc các đốm hoại tử trên lá hoặc mô gỗ thì bệnh sẽ bắt đầu. Sau đó mầm bệnh sẽ sinh sôi và phát triển trong khoảng gian bào gây ra các đốm lá.

Vi khuẩn P. syringae có thể xâm nhập vào thực vật bằng cách sử dụng roi và lông của nó để bơi về phía vật chủ mục tiêu. Nó xâm nhập vào cây thông qua vết thương ở các lỗ hở tự nhiên, vì nó không thể xuyên thủng thành tế bào thực vật.

Bệnh đốm lá trên cây cà phê do vi khuẩn Pseudomonas syringae gây ra có xu hướng phát triển trong điều kiện khí hậu lạnh ẩm ướt, mát mẻ, nhiệt độ tối ưu cho bệnh có xu hướng vào khoảng 12 – 25 °C, vườn nhiều gió hoặc chế độ phân bón dư đạm. Vi khuẩn có xu hướng lây lan qua hạt giống và được phát tán giữa các cây nhờ nước mưa.

2. Biểu hiện của bệnh đốm lá do vi khuẩn 

Khi cây cà phê bị vi khuẩn Pseudomonas syringae tấn công gây hại, ban đầu chúng trú ngụ ẩn nấu trên lá sau đó phát triển thành bệnh, mức độ vi khuẩn lây lan và gây hại mạnh sẽ tấn công sang hoa và quả, thậm chí là thân cành.

Biểu hiện của bệnh đốm lá trên cây cà phê cụ thể như sau:

• Trên lá: Ban đầu vi khuẩn xuất hiện trên lá là các chấm sũng nước nhỏ, sau phát triển thành những đốm đen hình dạng không đều với quầng màu vàng. Bệnh phát triển nặng khiến phần trung tâm vết bệnh khô đen và nứt ra.

• Trên cành bị nhiễm vi khuẩn, vết bệnh có màu sẫm sau khô lại, gây tình trạng chết đọt là rụng trái, rụng lá.
• Trên trái bị vi khuẩn gây hại xuất hiện các lỗ nhỏ màu đen trên bề mặt vỏ trái.

III. Phân biệt đốm mắt cua và đốm lá do vi khuẩn trên cây cà phê

* Điểm giống:

• Cả hai loại bệnh đều gây hại trên toàn bộ cây cà phê, nhưng chủ yếu trên lá.
• Dấu hiệu gây hại ban đầu của cả hai loại bệnh đều xuất hiện đầu tiên trên bề mặt lá, thông qua khí khổng hoặc mép lá.
• Khi bệnh chuyển biến nặng ở cả hai loại bệnh đều làm cho rụng lá, rụng trái
• Đều phát triển và phân tán nhờ nước mưa.

* Điểm khác:

IV. Hướng dẫn biện pháp quản lý tổng hợp

Trong quá trình chăm sóc cây cà phê Hoàng Minh khuyến nghị bà con cần quan tâm những vấn đề như sau:

+ Giảm thiểu căng thẳng cho cây trồng bằng cách cung cấp dinh dưỡng đầy đủ và cân bằng, đặc biệt chú ý đến đạm và kali.

+ Thiết kế hệ thông thoát nước vào mùa mưa để giảm thiểu lây lan bệnh

+ Cắt tỉa cành tạo độ thông thoáng, vệ sinh vườn, tàn dư thực vật loại bỏ môi trường ẩn nấp của nguồn tác nhân gây bệnh

+ Sử dụng luân phiên Sparta và Titan Cup kết hợp với Xích Thố Mã phun định kỳ để phòng bệnh hiệu quả

Trong giai đoạn nuôi trái cà phê Hoàng Minh khuyến nghị bà con chăm sóc như sau:

+ Nếu vườn bà con chưa có dấu hiệu bệnh thì tiến hành phun định kỳ phòng bệnh kết hợp với dưỡng trái bằng bộ sản phẩm Sparta + Xích Thố Mã + Big Bom (Lớn Trái Hoàng Minh) + Stickme (Canxi Bo Gel Sữa Vàng).

+ Nếu vườn bà con đã có dấu hiệu bệnh tấn công gây hại thì tiến hành phun 1 – 2 lần (tùy vào tình trạng bệnh nặng/nhẹ để điều trị bệnh) bằng Sparta kết hợp với Xích Thố Mã. Sau khi bệnh ngừng lây lan, bà con tiến hành phun bộ sản phẩm dưỡng trái bằng Cặp đôi An Tâm gồm Big Bom (Lớn Trái Hoàng Minh) + Stickme (Canxi Bo Gel Sữa Vàng) giúp chống rụng trái, dưỡng trái sáng bóng và thúc trái lớn.

Bà con có bất kì thắc mắc nào trong quá trình canh tác và các vấn đề về cây trồng xin vui lòng liên hệ Nông nghiệp Hoàng Minh qua thông tin cụ thể dưới đây để được tư vấn chi tiết nhé!

Được viết Ks. Huyền.

Về Nông Nghiệp Hoàng Minh

Công ty Nông Nghiệp Hoàng Minh

Địa chỉ: 170 Sư Vạn Hạnh, P.Hội Thương, Tp.Pleiku, Gia Lai

Điện thoại: 0935 842 567

Website: goldsunvn.com

Email: Info@goldsunvn.com

Fanpage: Nông Nghiệp Hoàng Minh