BIỆN PHÁP KHẮC PHỤC CÀ PHÊ RA ÍT HOA, NĂNG SUẤT KÉM

Số lượng hoa trên cây cà phê là một chỉ số quan trọng để dự đoán năng suất vụ mùa bởi khi cà phê ra ít hoa đồng nghĩa với việc khả năng thụ phấn và đậu quả thấp, dẫn đến sản lượng thu hoạch thấp. Vậy nguyên nhân nào dẫn đến cây cà phê ra ít hoa và biện pháp khắc phục tình hình này là gì, cùng Hoàng Minh tìm hiểu bài viết dưới đây nhé!

I. Sự hình thành và phát triển của mầm hoa cà phê

Trong quá trình phân hóa hình thành mầm hoa, mầm hoa cà phê có cấu trúc sinh thực gồm hai thành phần chính dó là nụ hoa và đài lá/đài hoa.

+ Nụ hoa: Là phần chính sẽ phát triển thành hoa và hình thành nên quả, nụ hoa nhỏ, màu xanh nhạt khi mới hình thành, sau đó chuyển dần sang trắng khi sắp nở.

+ Đài lá/đài hoa: Giữ vai trò như một lớp áo giáp giúp chống lại sâu bệnh và điều kiện môi trường bất lợi. Đài lá có màu xanh đậm, nằm bên dưới nụ hoa và có hình dáng như lá nhỏ, ôm lấy nụ hoa. Khi hoa nở, đài lá sẽ mở ra nhưng vẫn giữ vị trí ở gốc hoa.

Trong quá trình phân hóa mầm hoa cà phê, mầm hoa phát triển qua các giai đoạn như sau:

+ Giai đoạn phân hóa mầm hoa (Hình thành mầm hoa): Cây cà phê bắt đầu phân hóa mầm hoa khi gặp điều kiện thuận lợi (Cây có dinh dưỡng tốt, ánh sáng đầy đủ và khô hạn vừa phải). Mầm hoa bắt đầu được hình thành từ các nách lá trên cành.

+ Giai đoạn tích lũy dinh dưỡng (Tích lũy và ngủ nghỉ): Mầm hoa tích lũy dinh dưỡng nhưng chưa phát triển ngay, rơi vào trạng thái ngủ nghỉ. Giai đoạn này quyết định số lượng và chất lượng hoa. Giai đoạn này cây cần có khoảng thời gian khô hạn (ngưng cung cấp nước) từ 4 – 6 tuần để kích thích hoa phân hóa mạnh hơn.

+ Giai đoạn kích hoạt và phát triển mầm hoa (mầm hoa nhận nước và phát triển):

Sau khi cây được nhận nước (tưới hoặc có mưa đầu mùa), mầm hoa được kích hoạt và bắt đầu phát triển nhanh chóng. Các mầm hoa kéo dài và dần chuyển sang màu trắng sữa.

+ Giai đoạn nở hoa và đậu quả: Hoa cà phê nở rộ đồng loạt, trắng xóa trên cây, tỏa hương thơm đặc trưng thu hút ong/bướm đến thụ phấn (tăng tỷ lệ đậu quả). Thời gian nở hoa thường kéo dài 2 – 3 ngày, sau đó hoa nhanh chóng tàn và bắt đầu đậu quả.

Trong điều kiện thuận lợi mầm hoa sẽ phân hóa và phát triển bình thường. Tuy nhiên, trong giai đoạn đang phân hóa mầm hoa, nếu gặp điều kiện bất lợi mầm hoa sẽ có xu hướng chuyển hướng sinh trưởng, thay vì sinh sản chúng chuyển sang sinh dưỡng.

Vì vậy, trong quá trình phân hóa hình thành và phát triển của mầm hoa, cần tạo điều kiện thuận lợi, cũng như bổ sung dinh dưỡng để mầm hoa phân hóa và phát triển nở rộ.

II. Một số nguyên nhân khiến cà phê ra ít hoa – năng suất kém

1. Điều kiện thời tiết, khí hậu

Cà phê là cây trồng ưa khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới. Nhiệt độ lý tưởng để cà phê ra hoa là từ 18 – 25°C.

Biến đổi khí hậu đang khiến nhiệt độ tăng cao, mưa trái mùa và hạn hán kéo dài, gây rối loạn quá trình phân hóa mầm hoa, làm hoa nở lọt xọt – nở trái mùa. Đặc biệt, Tây Nguyên là thủ phủ của cà phê vào những năm gần đây có xu hướng hạn hán kéo dài, làm nhiều diện tích cà phê không ra hoa đúng vụ, ảnh hưởng lớn đến năng suất.

+ Nhiệt độ cao hoặc sương muối: Nhiệt độ quá cao (trên 30°C) làm mầm hoa bị cháy, sương muối gây rụng nụ non, giảm số lượng hoa trên cây.

+ Mưa kéo dài vào mùa khô: Mưa nhiều trong giai đoạn cây cần khô hạn để phân hóa mầm hoa, dẫn đến chậm hoặc không ra hoa, làm cây ra ít hoa.

+ Hạn hán: Cà phê cần đủ nước trong giai đoạn nở hoa. Nếu thiếu nước vào đúng thời điểm, hoa sẽ kém phát triển hoặc rụng sớm, không đủ sức nở hoa đậu quả (xuất hiện tình trạng hoa chanh).

2. Dinh dưỡng

Dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển của cây và quá trình ra hoa. Thiếu hoặc thừa dinh dưỡng đều ảnh hưởng xấu đến khả năng ra hoa – đậu quả và năng suất của cây cà phê.

Trong giai đoạn phân hóa mầm hoa, yếu tố dinh dưỡng Lân giúp kích thích quá trình phân hóa mầm hoa, Kali hỗ trợ phát triển hoa và trái. Thiếu hai nguyên tố này sẽ làm cây chậm ra hoa hoặc hoa kém phát triển. Tuy nhiên trong giai đoạn này, bón quá nhiều đạm, cây phát triển mạnh về lá và cành, dẫn đến tình trạng “xanh tốt nhưng ít hoa”.

Cành – chồi lá phát triển xanh tốt giảm khả năng phân hóa mầm hoa

3. Kỹ thuật canh tác và chăm sóc

Kỹ thuật tỉa cành, tưới nước và quản lý vườn ảnh hưởng trực tiếp đến việc ra hoa của cà phê. Đặc biệt là công tác tỉa cành tạo tán, nuôi dưỡng cành dự trữ.

Cành dự trữ đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định năng suất của cây cà phê trong mùa vụ mới. Nếu cây có quá nhiều hoặc quá ít cành dự trữ, cả hai tình huống này đều ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình ra hoa và đậu quả.

+ Quá nhiều cành dự trữ: Cây phát triển tán lá rậm rạp, dinh dưỡng bị phân tán, cành ra hoa ít. Cạnh tranh ánh sáng giữa các cành, làm giảm khả năng ra hoa đồng đều. Cành tăm, cành vô hiệu nhiều nhưng không đậu quả, gây hao phí dinh dưỡng.

+ Quá ít cành dự trữ: Số lượng cành ra hoa ít, kéo theo sản lượng giảm. Tán cây thưa thớt, cây dễ bị ảnh hưởng bởi thời tiết cực đoan. Khả năng tái sinh cành kém, ảnh hưởng đến năng suất lâu dài. Cành dự trữ xa với thân chính, giảm khả năng nhận dinh dưỡng và nước, ảnh hưởng đến số lượng và chất lượng hoa.

Cây có quá ít cành dự trữ, cành dự trữ xa với thân chính ảnh hưởng đến số lượng và chất lượng hoa cho vụ sau.

Tưới nước quá sớm hoặc quá muộn trong giai đoạn phân hóa mầm hoa sẽ khiến cây mất cơ hội ra hoa đồng loạt, mầm hoa khó phân hóa và hoa nở lọt xọt.

Khi trồng cây với mật độ quá dày, các cây cà phê cạnh tranh ánh sáng và dinh dưỡng, dẫn đến cây phát triển yếu, ít hoa. Hầu hết các cành nằm bên trong tán ít tiếp xúc với ánh sáng, các nách lá khó bật mầm, tỷ lệ bật mầm hoa thấp.

4. Sâu bệnh hại

Sâu bệnh làm cây suy yếu, giảm sức sống, ảnh hưởng đến khả năng phân hóa mầm hoa và làm rụng hoa non.

Cây cà phê bị sâu bệnh tấn công, cây suy yếu ảnh hưởng đến khả năng phân hóa mầm hoa

+ Rỉ sắt (Hemileia vastatrix): Gây rụng lá sớm, ảnh hưởng đến sự phát triển của cành mang hoa.

+ Bệnh thán thư (Colletotrichum sp.): Làm hoa khô và rụng, đặc biệt là thời tiết nắng mưa sẽ kẽ trong giai đoạn cây đang phân hóa mầm hoa.

+ Sâu đục thân, rệp sáp: Làm cây suy yếu, giảm khả năng nuôi dưỡng hoa và trái.

Rệp sáp hút dịch dinh dưỡng của hoa, làm nụ hoa suy yếu, rụng sớm hoặc nở hoa kém, giảm số lượng hoa.

Rệp sáp tấn công làm ảnh hưởng đến hoa cà phê

5. Tuổi thọ và giống cây

Cà phê có chu kỳ kinh tế khoảng 20 – 25 năm. Sau thời gian này, năng suất và khả năng ra hoa giảm đáng kể. Cây già cỗi (trên 25 năm), khả năng ra hoa kém, cành già yếu, ít mầm hoa mới.

Giống cà phê không phù hợp: Một số giống cà phê có năng suất thấp, ra hoa kém hơn giống năng suất cao (ví dụ: Robusta thường ra hoa nhiều hơn Arabica).

III. Giải pháp tăng số lượng hoa – nâng cao năng suất

Theo đặc tính sinh lý và phát triển của cây cà phê, đặc biệt là sự hình thành và phát triển của mầm hoa (theo mục I. Sự hình thành và phát triển của mầm hoa cà phê). Mầm hoa cà phê có cấu trúc sinh thực gồm hai phần chính là nụ hoa và đài lá/đài hoa, trong giai đoạn đang phân hóa mầm hoa sẽ xảy ra hai trường hợp:

+ Nếu trong điều kiện thuận lợi: Mầm hoa sẽ phân hóa và phát triển bình thường. Khi đó nụ hoa và đài lá phát triển đồng bộ, mầm hoa phân hóa hoàn chỉnh, nhận nước hoa sẽ bung nở đồng loạt.

+ Nếu gặp điều kiện bất lợi: Mầm hoa chưa phân hóa hoàn chỉnh, mầm hoa sẽ có xu hướng chuyển hướng sinh trưởng, thay vì sinh sản chúng chuyển sang sinh dưỡng.

Điều này có nghĩa là, đài lá có xu hướng phát triển lấn át nụ hoa, làm cho mầm hoa thoái hóa thành chồi lá.

Vì vậy, trong quá trình phân hóa hình thành mầm hoa, bà con cần lưu ý tạo điều kiện thuận lợi và bổ sung dinh dưỡng để mầm hoa phát triển hoàn chỉnh. Khi đó, mầm hoa phân hóa đồng đều, tăng số lượng cũng như chất lượng hoa, hoa nở rộ trên vườn.

Trong giai đoạn phân hóa mầm hoa, ngoài công tác tạo điều kiện khô hạn để cây nhận cảm ứng ra hoa, nhà vườn cần bổ sung dinh dưỡng có hàm lượng Lân và Kali cao để hỗ trợ thúc đẩy quá trình phân hóa hình thành mầm hoa, giúp cây hình thành nhiều mầm hoa khỏe mạnh, đẩy nhanh quá trình thuần thục của mầm hoa, mầm hoa phát triển hoàn chỉnh, tăng số lượng hoa trên cành.

 Hoàng Minh khuyến nghị nhà vườn sử dụng bộ tạo mầm hoa gồm Hera và Maya (Chuyển Mầm Hoàng Minh), bộ đôi có hàm lượng Lân và Kali cao cùng nhiều dưỡng chất khác, giúp hỗ trợ quá trình phân hóa và phát triển mầm hoa, mầm chuẩn hoa, tránh tình trạng đài lá lấn át nụ hoa hình thành chồi lá, tăng số lượng hoa trên cành.

*** Lưu ý:

+ Trong điều kiện bất lợi như hiện nay (mưa bất chợt, độ ẩm cao), để tăng số lượng hoa, mầm chuẩn hoa, tình trạng mầm hoa phát triển thành chồi lá. Khi mầm hoa còn trong giai đoạn phân hóa đến giai đoạn tích lũy dinh dưỡng (theo mục I.), bà con cần phun bộ Hera và Maya (Chuyển Mầm Hoàng Minh) để mầm hoa phát triển thuận lợi.

+ Trong quá trình hình thành và phát triển của mầm hoa, mầm hoa sau khi hình thành sẽ bước vào giai đoạn ngủ nghỉ. Dinh dưỡng đầy đủ trong thời gian này giúp mầm hoa phát triển ổn định và sẵn sàng bùng nở mạnh khi gặp điều kiện thuận lợi (tưới nước hoặc mưa). Bà con cần phun bộ Hera và Maya (Chuyển Mầm Hoàng Minh) để mầm hoa tích lũy đầy đủ dinh dưỡng chuẩn bị nhận nước và bung nở khỏe mạnh.

Đồng thời, để hoa nở rộ và nở đồng loạt, tăng sức sống hạt phấn, tăng khả năng đậu quả. Mầm hoa phát triển đến giai đoạn kích hoạt và phát triển mầm hoa (theo mục I.), nhà vườn cần bổ sung dinh dưỡng có hàm lượng Canxi và Boron cao giúp tăng sức đề kháng với sâu bệnh và điều kiện khô hạn, cuống chắc khỏe, hoa phát triển khỏe, hạn chế hình thành tầng rời giảm tỷ lệ rụng quả, hạn chế hoa dị dạng và tăng tỷ lệ đậu quả.

Hoàng Minh khuyến nghị bà con sử dụng Cặp đôi Rạng bông gồm Vegas (Ra Hoa Hoàng Minh) và Stickme (Canxi Bo Gel Sữa Vàng), lưu ý phun cặp đôi trước khi tưới để đạt hiệu quả tối ưu nhất. Khi bổ sung giúp hoa bung khỏe, tăng sức sống hạt phấn, tăng khả năng đậu quả, khắc phục tình trạng hoa chanh.

Cặp đôi Rạng Bông bao gồm Vegas (Ra Hoa Hoàng Minh) và Stickme (Canxi Bo Gel Sữa Vàng)

Ngoài ra, để tăng số lượng hoa, nâng cao năng suất mùa vụ, công tác nuôi dưỡng và chăm sóc cành dự trữ cần phải thực hiện đồng bộ với quá trình phục hồi sau thu hoạch, cũng như tạo cành dự trữ mới trong quá trình nuôi dưỡng và chăm sóc trái. Nhà vườn cần thực hiện các công tác cắt tỉa cành, tạo tán ít nhất 2 lần trong năm. Một là sau khi thu hoạch và một lần vào giữa mùa mưa khoảng tháng 6 – 7 dương lịch, (cụ thể bà con có thể xem bài viết Phương pháp tạo cành dự trữ cho cây cà phê).

+ Tỉa tạo cành mới: Sau khi thu hoạch, cắt tỉa các cành già, yếu để kích thích cây ra cành mới khỏe mạnh.

+ Giữ lại cành hiệu quả: Duy trì các cành dự trữ (cành cấp 1, 2) đang sinh trưởng tốt, có tiềm năng ra hoa vào vụ sau.

 Tăng ánh sáng, loại bỏ cành già yếu để cây tập trung dinh dưỡng cho việc ra hoa.

Đồng thời, cắt tỉa cành để quản lý số lượng cành dự trữ hợp lý, sẽ giúp cây cà phê ra hoa đồng đều, tăng khả năng đậu quả và đạt năng suất cao hơn

Bà con có bất kỳ thắc mắc nào trong quá trình canh tác sầu riêng và các vấn đề về các loại cây trồng khác xin vui lòng liên hệ Nông nghiệp Hoàng Minh qua thông tin cụ thể dưới đây để được tư vấn chi tiết nhé!

Được viết Ks. Huyền.

Về Nông Nghiệp Hoàng Minh

Công ty Nông Nghiệp Hoàng Minh

Địa chỉ: 170 Sư Vạn Hạnh, P.Hội Thương, Tp.Pleiku, Gia Lai

Điện thoại: 0935 842 567

Website: goldsunvn.com

Email: Info@goldsunvn.com

Fanpage: Nông Nghiệp Hoàng Minh