BIỆN PHÁP KHẮC PHỤC TÌNH TRẠNG CÀ PHÊ RA HOA LỌT XỌT, HOA NỞ TRÁI MÙA

Tình trạng cà phê ra hoa lọt xọt – hoa nở trái mùa chắc hẳn là một trong những vấn đề nhức nhối nhất thời điểm hiện nay ở cây cà phê. Tại hầu hết các vườn cà phê đều xảy ra tình trạng này, cùng Hoàng Minh tìm hiểu nguyên nhân và biện pháp nào là tối ưu nhất để hạn chế tình trạng này trong nội dung bài viết dưới đây.

I. Một số nguyên nhân dẫn đến tình trạng cà phê ra hoa lọt xọt – hoa nở trái mùa 

1. Khí hậu thay đổi thất thường

Khí hậu là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sự phát triển và năng suất của cây cà phê, đặc biệt trong quá trình ra hoa. Hiện tượng hoa cà phê ra hoa lọt xọt – hoa nở trái mùa (không đều, không đồng loạt), chịu ảnh hưởng không nhỏ dưới sự tác động của các yếu tố khí hậu, gây ra những biến động trong chu kỳ sinh trưởng của cây, đặc biệt là sinh lý ra hoa của cây cà phê.

* Ảnh hưởng của nhiệt độ:

Nhiệt độ là yếu tố khí hậu quyết định đến sự phát triển và sinh trưởng của cây cà phê, đặc biệt là trong giai đoạn ra hoa. Cà phê phát triển tốt nhất trong nhiệt độ từ 20°C đến 25°C, và sự thay đổi đột ngột trong nhiệt độ có thể ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình ra hoa và nở hoa.

+ Nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp: Khi nhiệt độ tăng quá cao (trên 30°C) hoặc giảm quá thấp (dưới 15°C), cây cà phê có thể gặp stress, làm rối loạn quá trình ra hoa. Nếu nhiệt độ không ổn định trong giai đoạn ra hoa, cây có thể không nở hoa đồng loạt. Các điều kiện nhiệt độ không lý tưởng sẽ làm giảm khả năng thụ phấn và ảnh hưởng đến sự phát triển của trái cà phê.

+ Chênh lệch nhiệt độ ngày và đêm: Sự thay đổi nhiệt độ giữa ngày và đêm (biên độ nhiệt) cũng có thể ảnh hưởng đến quá trình ra hoa của cà phê. Cà phê thường ra hoa mạnh mẽ khi có sự khác biệt rõ rệt giữa nhiệt độ ban ngày và ban đêm, tuy nhiên, nếu sự chênh lệch này quá lớn hoặc không ổn định, cây sẽ không ra hoa đồng loạt.

* Ảnh hưởng của độ ẩm:

Độ ẩm trong không khí là yếu tố quan trọng trong sự phát triển của cây cà phê, đặc biệt là trong giai đoạn ra hoa và kết trái.

+ Độ ẩm cao: Trong những khu vực có độ ẩm cao và lượng mưa nhiều, cây cà phê có thể gặp khó khăn trong việc hình thành mầm hoa. Khi độ ẩm quá cao hoặc mưa kéo dài, hoa cà phê có thể bị rụng hoặc nở không đồng đều, do môi trường quáẩm ướt làm giảm khả năng thụ phấn và làm giảm chất lượng của hoa.

+ Độ ẩm thấp hoặc khô hạn: Ngược lại, khi thiếu độ ẩm, đặc biệt trong mùa khô hạn quá mức, cây cà phê sẽ bị căng thẳng, ảnh hưởng đến sự ra hoa. Thiếu nước làm hoa không nở hoặc nở không đồng đều, làm giảm số lượng hoa, dẫn đến tình trạng nở lọt xọt hoặc thậm chí cây có thể không ra hoa.

* Lượng mưa và mùa khô thay đổi:

Cây cà phê có nhu cầu cao về nước, đặc biệt trong các giai đoạn sinh trưởng quan trọng như nở hoa và kết trái, vì vậy cần một lượng mưa ổn định để có lượng nước dự trữ phục vụ cho quá trình này. Tuy nhiên, cây cà phê cũng cần một thời gian khô hạn nhất định để phân hóa mầm hoa, kích thích bật mầm hoa. Lượng mưa và mùa khô thay đổi, điều này làm cây đang mang trái mà đã phân hóa bật mầm và nở hoa.

+ Mưa trái mùa: Mưa đột ngột trong giai đoạn khô hạn kích thích phân hóa mầm hoa, làm các mầm không phân hóa hoặc có xu hướng phát triển thành chồi lá. Mưa quá nhiều có thể làm hoa bị rụng, giảm khả năng đậu trái.

+ Khô hạn quá mức (thiếu lượng nước dự trữ): Cây thiếu nước, làm cây stress nặng, cây không đủ năng lượng để phân hóa mầm hoa, hoa nở không đồng đều

+ Lượng mưa giảm, mùa khô kéo dài: Trong thời điểm cần lượng nước lớn để phá vỡ miên trạng ngủ của mầm hoa để hoa nở, mùa khô kéo dài và lượng mưa giảm làm thiếu nước không đủ cung cấp cho hoa nở, làm giảm chất lượng hoa và tỷ lệ đậu trái.

* Ảnh hưởng của gió và các hiện tượng thời tiết cực đoan:

Ngoài nhiệt độ, độ ẩm và mưa, các hiện tượng thời tiết cực đoan như gió mạnh, bão, hoặc hiện tượng El Niño cũng có thể gây tác động lớn đến sự phát triển của cây cà phê.

+ Gió mạnh: Gió mạnh có thể làm rụng hoa hàng loạt, từ đó làm giảm số lượng hoa, làm ảnh hưởng đến sự thụ phấn, vì phấn hoa có thể bị thổi đi, gây khó khăn cho việc kết trái.

+ Hiện tượng El Niño: El Niño là hiện tượng thời tiết cực đoan có thể gây ra sự thay đổi lớn trong các yếu tố khí hậu như nhiệt độ, độ ẩm và lượng mưa. El Niño thường đi kèm với những đợt nắng nóng kéo dài, ít mưa, khiến cây cà phê bị khô hạn và ức chế phân hóa mầm hoa. Ngược lại, La Niña (hiện tượng đối ngược với El Niño) có thể gây mưa nhiều, làm cho quá trình phân hóa mầm hoa bị cản trở vì cây không nhận được cảm ứng ra hoa, cũng làm cho hoa cà phê không nở đều do lượng mưa quá cao.

2. Chăm sóc không đúng kỹ thuật

* Mật độ cây trồng quá dày

Khi cây trồng quá dày, chúng cạnh tranh dinh dưỡng và ánh sáng, khiến một số cây hoặc cành không đủ điều kiện để ra hoa đồng đều, nở hoa đồng loạt.

* Chế độ nước không hợp lí

Công tác tưới nước không đồng đều hoặc không đúng thời điểm dẫn đến cây cà phê không được kích thích ra hoa và nở hoa đồng loạt.

+ Giai đoạn phân hóa mầm hoa: Cây cà phê đang trong quá trình phân hóa mầm hoa, các nách lá chưa phân hóa mầm hoa rõ rệt, nhưng lúc này tiến hành tưới nước làm phá vỡ cảm ứng ra hoa của cây, làm ảnh hưởng đến khả năng bật mầm hoa, các mầm có xu hướng phát triển hình thành chồi lá. Hoặc trong giai đoạn này nhà vườn tiến hành công tác xiết nước (tạo khô hạn) để cây phân hóa mầm hoa nhưng quá mức, làm cây suy yếu ảnh hưởng đến mần hoa.

+ Giai đoạn nở hoa: Sau khi phân hóa mầm hoa, mầm hoa phát triển đến mầm hoa hoàn chỉnh sau đó đi vào trạng thái ngủ. Để phá vỡ miên trạng ngủ của mầm hoa, lúc này cần tưới đủ lượng nước để hoa nở đồng loạt. Tuy nhiên, bà con tưới không đủ lượng nước, khiến một số cây hoặc cành trên cây không nhận đủ ẩm để phá vỡ miên trạng ngủ và nở hoa. Hoặc xác định thời điểm tưới không đúng làm hoa chờ quá lâu hoặc hoa chưa phát triển hoàn chỉnh, ảnh hưởng đến quá trình nở hoa.

* Bón phân không cân đối

Trong giai đoạn phân hóa mầm hoa, nếu cây không được cung cấp đủ lân (P) và kali (K), mầm hoa phát triển không đồng đều. Lân giúp cây hình thành phân hóa mầm hoa, trong khi kali tăng cường khả năng chống chịu của cây, cải thiện chất lượng hoa. Nếu thiếu lân và kali, cây không thể phân hóa mầm hoa, hoa nhỏ, dễ rụng, giảm tỷ lệ đậu quả.

Ngoài ra trong giai đoạn phân hóa mầm hoa, hoa nở đồng loạt các nguyên tố vi lượng như bo, kẽm, mangan… đóng vai trò quan trọng trong quá trình thụ phấn và đậu quả. Thiếu các nguyên tố này, hoa khó đậu quả, quả nhỏ, hạt lép.

* Cắt tỉa, tạo hình không đúng kỹ thuật

Cây có quá nhiều cành thứ cấp hoặc cành tăm sẽ làm giảm khả năng quang hợp và phân phối dinh dưỡng đến các cành mang mầm hoa.

+ Cắt tỉa quá mạnh: Cắt tỉa quá nhiều cành lá làm giảm khả năng quang hợp của cây, ảnh hưởng đến quá trình tích lũy năng lượng, chất dinh dưỡng cho quá trình phân hóa và nở hoa.

+ Cắt tỉa quá ít: Cây rậm rạp, ánh sáng không phân bố đều, ảnh hưởng đến quá trình phân hóa mầm hóa của các cành bên trong khuất sáng.

+ Cắt tỉa sai thời điểm: Cắt tỉa vào thời điểm cây đang ra hoa hoặc chuẩn bị ra hoa sẽ làm giảm số lượng hoa và ảnh hưởng đến năng suất.

3. Sâu bệnh hại

Các bệnh như vàng lá thối rễ, tuyến trùng, sâu đục thân… làm cây suy yếu, giảm khả năng phân hóa và phát triển mầm hoa.

Trên vườn sâu bệnh gây hại ở một vài cây hay một số khu vực cũng dẫn đến sự phát triển không đồng đều, điều này cũng làm cho quá trình phân hóa mầm hoa trên vườn không đồng đều, làm hoa nở lọt xọt.

II. Ảnh hưởng của hoa nở lọt xọt – nở trái mùa đến năng suất và chất lượng cà phê

Khi hoa nở lọt xọt – nở trái mùa gây khó khăn không nhỏ đến quá trình chăm sóc của bà con, làm ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng của cà phê.

1. Giảm tỷ lệ đậu quả

Hoa nở lọt xọt dễ gặp bất lợi từ điều kiện thời tiết hoặc thiếu dinh dưỡng vào đúng thời điểm nở hoa, dẫn đến tỷ lệ thụ phấn và đậu quả thấp.

Ngoài ra, hoa cà phê có khả năng tự thụ phấn nhưng hiệu quả thấp (tỷ lệ đậu quả thấp). Vì vậy khi hoa nở không đồng loạt, làm giảm khả năng thụ phấn của cây nhờ gió, côn trùng. Hoa nở lọt xọt giảm khả năng thu hút côn trùng và lượng phấn hoa giảm khi có gió. Điều này làm ảnh hưởng đến quá trình thụ phấn chéo của hoa cà phê, giảm tỷ lệ đậu quả và nhân đôi.

=> Việc bổ sung dinh dưỡng không đều, thường tập trung vào những đợt hoa chính, bỏ qua các đợt hoa lẻ tẻ. Điều này làm số lượng quả trên cành ít hơn, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng cà phê.

2. Quả chín không đều

Hoa nở không đồng loạt dẫn đến các đợt quả chín khác nhau. Trên cùng một cành hoặc cây, có quả chín sớm, quả chín muộn và quả non.

=> Gây khó khăn trong việc xác định thời điểm thu hoạch, cần nhiều đợt hái, tang nguy cơ quả chín rụng, làm mất một phần năng suất, làm giảm chất lượng cà phê (tỷ lệ quả xanh được thu hoạch cao).

3. Phân bố dinh dưỡng không hiệu quả

Khi hoa nở không đồng đều hoặc nở trái mùa, làm cây phải dàn trải dinh dưỡngđể nuôi hoa và quả ở các giai đoạn phát triển khác nhau.

=> Cây bị suy kiệt do phải cung cấp dinh dưỡng liên tục, chất lượng quả giảm, kích thước nhỏ, hạt không đều không đầy đặn.

4. Tăng chi phí sản xuất

Công tác thu hoạch và chăm sóc trở nên phức tạp hơn khi cây có nhiều đợt ra hoa và đậu quả, nhiều lứa quả trên cùng cây cùng vườn.

=> Kéo dài thời gian thu hoạch, gia tăng chi phí nhân công.

5. Ảnh hưởng đến chất lượng cà phê

Khi thu hoạch quả chín không đều, thu sớm/muộn làm quả cà phê non hoặc chín quá chiếm tỷ lệ cao sẽ ảnh hưởng đến chất lượng nhân cà phê sau chế biến.

=> Tăng tỷ lệ nhân lỗi, không đạt tiêu chuẩn xuất khẩu, giảm giá trị thương phẩm và khả năng cạnh tranh trên thị trường.

III. Giải pháp khắc phục tình trạng cà phê ra hoa lọt xọt – hoa nở trái mùa

Để hạn chế tình trạng hoa nở lọt xọt – nở trái mùa, bà con cần thực hiện hai bước đó là:

+ Bước 1: Thúc trái chín đồng đều.

+ Bước 2: Tạo mầm hoa đồng đều, thúc đẩy hoa nở đồng loạt.

1. Thúc trái chín đồng đều

Trong công tác thúc trái chín đều, nhà vườn cần bổ sung dinh dưỡng có chứa hàm lượng Kali cao cùng mốt số dưỡng chất khác như Magie, Lưu huỳnh,… để nhân hoàn thiện thúc đẩy quả chín, tăng số lượng quả chín, quả chín đồng đều để thu hoạch đồng loạt. Góp phần nâng cao chất lượng cà phê và đặc biệt có một giá bán tốt hơn khi kết quả cà phê thu hoạch đều màu – đều quả – đều nhân.

=> Khi thu hoạch đồng loạt sẽ rút ngắn thời gian thu hoạch, giúp cây có nhiều thời gian nghỉ ngơi phục hồi cây, tích lũy năng lượng để phân hóa mầm hoa “tiền đề để làm đồng loạt”.

Để thúc trái chín đồng đều, Hoàng Minh khuyến nghị bà con sử dụng bộ sản phẩm Kali Bo Hoàng Minh và Color-Up. Bộ sản phẩm giúp bổ sung hàm lượng Kali cao cùng với một số chất dinh dưỡng khác như Lưu huỳnh, Magie giúp cho nhân phát triển hoàn thiện, thúc đẩy tổng hợp sắc tố kích thích quả chín, tăng trọng lượng quả – chắc nhân – nặng kí.

2. Tạo mầm hoa đồng đều, thúc đẩy hoa nở đồng loạt

Hiện nay ở hầu hết các vườn cà phê, tình trạng các đốt cành không bật mầm, mầm bật không đều, làm hoa nở lọt xọt. Những tình trạng này trên cây cà phê xảy ra chủ yếu do thay đổi khí hậu, làm ảnh hưởng đến chu kỳ sinh trưởng và phát triển của cây cà phê, đặc biệt là quá trình phân hóa mầm hoa.

Ở các nách lá chưa nhận đủ tín hiệu để phân hóa bật mầm hoa, mầm vẫn đang trong tình trạng là mầm ngủ; hoặc mầm hoa đã phân hóa hoàn chỉnh gặp nước sẽ nở hoa; hoặc đã nhận đủ tín hiệu để phân hóa hình thành mầm hoa nhưng gặp một cơn mưa bất chợt chúng nhanh chóng chuyển hóa thành chồi lá. Điều này chủ yếu là do nhiệt độ, độ ẩm của môi trường và một số yếu tố khác đã phân tích ở mục I., làm cho lượng mưa cũng như mùa khô thay đổi, kéo theo sự thay đổi về chu kỳ sinh trưởng của cây cà phê.

Điều này làm cho phương thức tạo mầm hoa truyền thống bằng cách ép héo cây cà phê để cây phân hóa mầm hoa đã trở nên khó khăn hơn. Vì vậy, bà con canh tác cà phê cần phải thay đổi phương thức canh tác trong khâu tạo mầm hoa, để mầm hoa bật đều, tăng tỷ lệ mầm hoa và mầm chuẩn hoa.

Hoàng Minh đã nghiên cứu và thực nghiệm thành công trong công tác chủ động tạo mầm hoa cà phê, bằng bộ đôi tạo mầm với Hera và Chuyển Mầm Hoàng Minh.

Bộ sản phẩm tạo mầm hoa Hoàng Minh (Gồm Hera và Chuyền Mầm Hoàng Minh) có hàm lượng Lân và Kali cao cùng nhiều dưỡng chất khác, giúp thúc đẩy phân hóa mầm hoa tránh để cây khô hạn quá mức (ép héo suy cây), đồng thời hạn chế hình thành bông lá khi gặp mưa hay tưới sớm gây nở hoa lọt xọt.

Đồng thời, để tăng sức sống hạt phấn, tăng khả năng đậu quả, hoa nở rộ Hoàng Minh khuyến nghị nhà vườn khi nụ hoa cương trắng (hoa hoàn chỉnh chuẩn bị nở) tiến hành dưỡng hoa với Cặp đôi Rạng Bông bao gồm Ra Hoa Hoàng Minh và Canxi Bo Gel Sữa Vàng (phun trước khi tưới).

Cặp đôi Rạng Bông có nhiệm vụ giúp hoa bung khỏe, tăng sức sống hạt phấn, tăng khả năng đậu quả, khắc phục tình trạng hoa chanh. Ngoài ra còn bổ sung hàm lượng Canxi và Boron cao giúp cuống chắc khỏe, hạn chế hình thành tầng rời giảm tỷ lệ rụng quả.

Bà con có bất kỳ thắc mắc nào cần được tư vấn cụ thể về kỹ thuật cây trồng, cũng như cách phòng trừ sâu bệnh hại, xin vui lòng liên hệ Nông Nghiệp Hoàng Minh qua các thông tin dưới đây:

Được viết bởi KS. Huyền.

Về Nông Nghiệp Hoàng Minh

Công ty Nông Nghiệp Hoàng Minh

Địa chỉ: 170 Sư Vạn Hạnh, P.Hội Thương, Tp.Pleiku, Gia Lai

Điện thoại: 0935 842 567

Website: goldsunvn.com

Email: Info@goldsunvn.com

Fanpage: Nông Nghiệp Hoàng Minh