PHÒNG TRỪ SÂU BỆNH HẠI TRÊN CÂY ĐIỀU (PHẦN 5)

Điều là một trong số những đối tượng bị sâu bệnh hại tấn công gây hại nặng nề ảnh hưởng không nhỏ đến năng suất cây trồng. Việc quản lý sâu bệnh hại trên cây điều là vấn đề đáng lưu tâm nhất là trong giai đoạn hiện nay. Cùng Hoàng Minh tìm hiểu thêm một số loại sâu bệnh hại và cách phòng trừ trong bài viết dưới đây.

1. Sâu phỏng lá/ Dòi đục lá gây hại trên cây điều

* Phân loài gây hại trên cây điều

• Sâu phỏng lá/Dòi đục lá Acrocercops syngramma thuộc họ Gracillariidae trong bộ cánh vẩy (Lepidoptera).
• Loài Acrocercops syngramma nổi bật với khả năng đục vào mô (biểu bì) lá cây để sinh sống và phát triển.

* Điều kiện phát sinh và phát triển:

• Sâu phỏng lá/Dòi đục lá phát triển tốt trong điều kiện khí hậu nóng ẩm (25°C đến 30°C), độ ẩm cao giúp ấu trùng dễ dàng đục vào lá.
• Sâu gây hại quanh năm, đặc biệt là mùa cây điều ra lá non (mùa xuân/mùa mưa) là thời gian sâu phát triển và gây hại mạnh nhất.

* Đặc điểm nhận dạng:

Sâu phỏng lá/Dòi đục lá (Acrocercops syngramma) có những đặc điểm nhận dạng dễ dàng ở hai giai đoạn là trưởng thành và ấu trùng (sâu non).

• Trưởng thành là một loài bướm có kích thước khá nhỏ, chiều dài cánh khoảng 6 – 8 mm và có hình dạng tam giác với các vân mảnh. Cánh trước màu vàng nhạt hoặc trắng đục với các vân nâu, cánh sau màu sáng và không có vân rõ như cánh trước.
• Ấu trùng (sâu non) thay đổi màu sắc qua từng giai đoạn phát triển (từ màu trắng/vàng nhạt đến màu đỏ/cam nhạt). Ấu trùng nhỏ, trưởng thành dài khoảng 7 – 8 mm. Ấu trùng đục biểu bì lá tạo các đường hầm bên trong lá.

* Vòng đời của sâu phỏng lá/dòi đục lá

Vòng đời của Sâu phỏng lá/Dòi đục lá (Acrocercops syngramma) diễn ra qua các giai đoạn chính từ trứng, ấu trùng, nhộng cho đến trưởng thành, vòng đời kéo dài từ 20 – 30 ngày (tùy vào điều kiện môi trường).

• Trứng thường xuất hiện ở mặt dưới của lá, thời gian ấp trứng thường kéo dài từ 3 – 7 ngày.
• Ấu trùng (sâu non) sau khi trứng nở sẽ bắt đầu ăn mô lá của cây điều. Sâu non đục vào bên trong lá để sinh sống, tạo ra các đường hầm nhỏ trong lá. Chúng tiếp tục ăn mô lá và lớn dần qua các lần lột xác. Thời gian phát triển của ấu trùng từ 10 – 14 ngày.
• Nhộng thường được hình thành trong các lá đã bị đục thủng, hoặc trên cây nếu lá đã rụng. Giai đoạn nhộng kéo dài từ 7 – 10 ngày.
• Trưởng thành sẽ chui ra từ nhộng, sau khi giai đoạn nhộng hoàn thành. Bướm trưởng thành sẽ giao phối và đẻ trứng lên các lá cây, bắt đầu chu kỳ sống mới. Bướm trưởng thành có thể sống từ 5 – 7 ngày, trong thời gian này chúng chủ yếu tập trung vào việc sinh sản.

* Triệu chứng gây hại:

Sâu phỏng lá/Dòi đục lá tấn công lá điều

• Ấu trùng sau khi nở ra từ trứng, bắt đầu đục lớp biểu bì ở bề mặt trên của lá điều non cũng như các chồi non, làm mất lớp thịt lá và các chồi non mới hình thành.
• Lá khi bị gây hại có lớp vỏ biểu bì mỏng phồng lên ở những vùng bị sâu ăn và xuất hiện dưới dạng các mảng phồng rộp màu trắng trên bề mặt lá. Ở những lá già hơn, các vết phồng rộp này khô để lại những lỗ thủng lớn trên lá.
• Các vết hại do sâu gây ra là những “vết phỏng” nhỏ, màu sáng hoặc trắng, xuất hiện dưới dạng các đường hầm nhỏ mà sâu đục trong lá. Vì vậy, bà con mới gọi là “sâu phỏng lá điều”.
• Các lá điều bị tổn thương do sâu phỏng lá/dòi đục lá sẽ co lại, biến dạng, phát triển bất thường; lá chuyển vàng, héo và rụng.
• Sâu phỏng lá/Dòi đục lá nếu không phát hiện và quản lý kịp thời, bộ lá suy yếu, ảnh hưởng quá trình quang hợp và tích lũy dinh dưỡng, làm giảm năng suất vụ mùa.

* Biện pháp quản lý

• Vệ sinh vườn sạch sẽ, dọn sạch cỏ dại quanh gốc cây để hạn chế nơi trú ngụ của sâu non và bướm trưởng thành.
• Tỉa cành, tạo tán, giữ cây điều thông thoáng, giảm độ ẩm trong tán lá, hạn chế môi trường thuận lợi cho sâu phát triển.
• Tăng cường sức khỏe của cây bằng cách bổ sung dinh dưỡng hợp lí – cân bằng các nguyên tố dinh dưỡng, tưới nước đầy đủ và tạo điều kiện sinh trưởng tốt nhất cho cây. Cây khỏe sẽ tăng khả năng chống chọi với sâu phỏng lá/dòi đục lá tốt hơn.
• Hoàng Minh khuyến nghị bà con quản lý sâu phỏng lá /dòi đục lá với K54 kết hợp với Ranadi và Xích Thố Mã.

2. Sâu róm đỏ gây hại trên cây điều

* Phân loài gây hại trên cây điều

• Sâu róm đỏ (Cricula trifenestrata Helfer) là loài sâu hại phổ biến trên cây điều, đặc biệt trong giai đoạn ra lá non và đâm chồi mới.
• Loài Cricula trifenestrata Helfer, thuộc bộ Lepidoptera (Bướm và ngài), thuộc họ Saturniidae. Chúng có đặc điểm nổi bật là cơ thể phủ đầy lông màu đỏ cam, dễ gây kích ứng cho con người khi tiếp xúc.

* Điều kiện phát sinh và phát triển:

• Sâu phát triển mạnh trong điều kiện ấm áp với nhiệt độ 25 – 30°C, độ ẩm cao (>80%).
• Sâu non thường hoạt động vào ban ngày, trong khi thành trùng là bướm đêm hoạt động mạnh vào ban đêm.
• Sâu róm đỏ thường tấn công mạnh vào thời điểm cây điều ra lá non và chồi mới, thường vào mùa mưa (từ tháng 5 đến tháng 10).
• Vườn điều rậm rạp, không tỉa cành tạo tán và thông thoáng sẽ tạo điều kiện tốt cho sâu sinh sản và phát triển.

* Đặc điểm nhận dạng

Sâu róm đỏ (Cricula trifenestrata Helfer) có các đặc điểm nhận dạng rõ ràng qua từng giai đoạn phát triển như sau:

• Trứng có hình cầu hoặc hơi dẹt, có màu vàng nhạt và chuyển sang xám trước khi nở.
• Ấu trùng (sâu non) dài 4 – 6 cm khi trưởng thành, cơ thể phủ đầy lông màu đỏ cam, lông có gai nhỏ chứa chất gây kích ứng da khi tiếp xúc. Cơ thể sâu non có màu nâu hoặc đỏ cam, có các sọc ngang màu vàng hoặc trắng. Ấu trùng tập trung thành từng nhóm, ăn lá non và thịt lá để lại khung xương của lá.
• Nhộng có kén màu nâu vàng hoặc nâu xám, cứng bao bọc bên ngoài. Chúng bám trên cành hoặc mặt dưới của lá.
• Thành trùng là một loài bướm có cánh trước màu vàng nâu với 3 đốm trong suốt, hình dạng giống cửa sổ; cánh sau nhỏ hơn, có màu vàng nhạt hoặc trắng. Khi bướm sải cánh có kích thước từ 6 – 8cm và hoạt động vào ban đêm.

* Vòng đời của sâu róm đỏ: Vòng đời của sâu róm đỏ (Cricula trifenestrata Helfer) thường diễn ra trong khoảng 30 – 45 ngày, tùy thuộc vào điều kiện môi trường. Quá trình phát triển của chúng bao gồm 4 giai đoạn chính, cụ thể như sau:

Các tuổi ấu trùng và nhộng của sâu róm đỏ

• Giai đoạn trứng: Trứng được đẻ sau khi bướm giao phối, thường vào mùa mưa hoặc khi cây điều ra lá non. Trứng được đẻ thành cụm ở mặt dưới của lá cây điều hoặc trên cành non. Thời gian ấp trứng khoảng 4 – 7 ngày, mỗi con bướm cái có thể đẻ từ 100–200 trứng.
• Giai đoạn ấu trùng (sâu non): Ấu trùng trải qua từ 4 – 6 lần lột xác trước khi hóa nhộng, sau mỗi lần lột xác kích thước cơ thể tăng lên đáng kể. Sâu non sống thành nhóm, ăn lá non và chồi cây điều, làm giảm diện tích lá, ảnh hưởng đến khả năng quang hợp của cây. Thời gian phát triển khoảng 20 – 30 ngày.
• Giai đoạn nhộng: Sâu non tạo kén bọc xung quanh cơ thể, bám trên cành cây hoặc mặt dưới lá. Trong kén, sâu biến thành nhộng và chuẩn bị cho giai đoạn thành trùng. Giai đoạn nhộng kéo dài khoảng 7 – 10 ngày.
• Giai đoạn thành trùng (bướm): Bướm sống khoảng 4 – 7 ngày, giao phối và đẻ trứng để tiếp tục chu trình sinh sản. Bướm thành trùng thường hoạt động vào ban đêm và không gây hại trực tiếp đến cây.

* Triệu chứng gây hại:

Sâu róm đỏ gây hại trên cây điều

• Sâu non ăn phần thịt lá, chỉ để lại phần gân lá hoặc một phần xương lá, làm các lá bị rách tơi tả, lá bị mất đi độ bóng và trở nên khô, héo, làm giảm khả năng quang hợp và ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của cây.
• Sâu róm đỏ thường tấn công vào các chồi non và lá non. Chồi non bị ăn héo, lá non bị sâu ăn trụi, ảnh hưởng đến quá trình phát triển của cây, cây không thể đâm chồi, phát triển cành lá, làm cây suy yếu.
• Nếu không quản lý kịp thời, mật độ quần thể sâu róm đỏ tăng lên đáng kể và không kiểm soát, chúng không những gây hại ở những vị trí ưa thích (chồi non, lá non) mà chúng sẽ tấn công lên cả hoa và quả của cây điều, làm ảnh hưởng đến quá trình ra hoa đậu quả của cây.
• Khi bị sâu róm đỏ gây hại nghiêm trọng làm cây điều phát triển chậm, không ra hoa hoặc trái ít, lá cây khô héo và rụng sớm, giảm năng suất sản lượng của nhà vườn.

* Biện pháp quản lý

• Tỉa cành, tạo tán để tạo độ thông thoáng cho vườn, hạn chế môi trường sinh trưởng phát triển của sâu.
• Theo dõi vườn thường xuyên, đặc biệt là vào mùa mưa hoặc thời điểm cây ra lá non để phát hiện sớm và có biện pháp quản lí kịp thời.
• Bổ sung dinh dưỡng và nước cân đối, tăng sức đề kháng cho cây chống lại sự gây hại của sâu róm đỏ.
• Để phòng trừ sâu róm đỏ gây hại trên cây điều, Hoàng Minh khuyến nghị bà con sử dụng Alphador kết hợp với Xích Thố Mã để quản lý tối ưu nhất. Đảm bảo bộ lá không bị gây hại, làm giảm chất diệp lục, rụng lá ảnh hưởng đến khả năng quang hợp và tích lũy dinh dưỡng nuôi cây.

Mọi thắc mắc cần hỗ trợ về các vấn đề gặp trên cây trồng bà con hãy liên hệ Hoàng Minh qua thông tin dưới đây để được tư vấn chi tiết nhé!

Được viết bởi KS Huyền.

Về Nông Nghiệp Hoàng Minh

Công ty Nông Nghiệp Hoàng Minh

Địa chỉ: 170 Sư Vạn Hạnh, P.Hội Thương, Tp.Pleiku, Gia Lai

Điện thoại: 0935 842 567

Website: goldsunvn.com

Email: Info@goldsunvn.com

Fanpage: Nông Nghiệp Hoàng Minh