NGUYÊN NHÂN PHÌNH THÂN CHANH DÂY VÀ BIỆN PHÁP KHẮC PHỤC

Phình thân chanh dây là một mối nguy hại phổ biến, ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng sản phẩm. Đồng thời đây cũng là một hiện tượng bệnh khó quản lý khiến bà con quan ngại. Nguyên nhân của bệnh này đến từ đâu và phương pháp quản lý ra sao, cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây.

1. Nguyên nhân dẫn đến phình thân chanh dây

Tại sao gọi là phình thân chanh dây? 

Ban đầu biểu hiện trên thân chính của cây chanh dây xuất hiện một hoặc vài đoạn thân, phình to trên thân là một loại bệnh do nấm Fusarium fujikuroi (Gibberella fujikuroi) và Fusarium solani tấn công gây nên, nhà vườn thường gọi là bệnh phình thân chanh dây.

Điều kiện phát sinh phát triển bệnh phình thân chanh dây là gì? 

• Bệnh thường phát sinh trên những vườn chanh đọng nước và thoát nước kém, điều này tạo điều kiện thuận lợi cho nấm gây ra bệnh tồn tại trong đất lây lan và phát riển nhanh chóng.
• Khi gặp điều kiện thuận lợi như độ ẩm cao, nhiệt độ ấm, nấm sẽ xâm nhập vào cây chanh dây qua các vết thương trên rễ hoặc thân, đặc biệt trong điều kiện thời tiết nắng mưa xen kẽ, nấm phát sinh gây hại mạnh.
• Khi phân tích mẫu đất trên các vườn có triệu chứng phình thân và vườn khỏe mạnh cho thấy. Những khu vực có tình trạng phình thân thì đất khá chua, pH từ 4 – 5, độ dẫn điện EC rất cao (hàm lượng các nguyên tố Dinh dưỡng đa – trung – vi lượng đầy đủ, nhưng hàm lượng Kali cao hơn bình thường).

Sự tấn công và gây hại của nấm Fusarium fujikuroi (Gibberella fujikuroi) và Fusarium solani

Trong cây có hai mạch vận chuyển nước và các chất dinh dưỡng là mạch dẫn xylem (mạch gỗ) và mạch dẫn phloem (mạch libe/mạch rây). Khi nấm Gibberella fujikuroi và Fusarium solani xâm nhập vào cây, chúng sẽ tấn công vào hai dòng mạch vận chuyển này và làm hỏng hệ thống vận chuyển của hai mạch.

– Đối với nấm Fusarium fujikuroi (Gibberella fujikuroi)

+ Gibberella fujikuroi là dạng sinh sản hữu tính của nấm Fusarium fujikuroi, một loại nấm có khả năng gây bệnh cho cây trồng. Theo cơ chế hoạt động của nấm Gibberella fujikuroi, nấm sản xuất ra các hormone tăng trưởng tự nhiên như gibberellin, đóng vai trò trong quá trình tăng trưởng và phát triển, nhưng khi được nấm sản sinh với lượng lớn tại khu vực bị nhiễm, gây ra hiện tượng tăng trưởng quá mức ở cây trồng, làm cho thân phình to.

+ Ngoài ra, nấm này còn có thể tạo ra các độc tố như fumonisin và moniliformin, gây độc hại không chỉ cho cây trồng mà còn cho người và động vật ăn phải sản phẩm từ cây trồng bị nhiễm độc.

+ Quá trình xâm nhập gây hại của nấm dẫn đến sự phát triển bất thường của cây, làm tắc nghẽn hệ thống mạch dẫn của cây. Khi đó cây không thể/giảm khả năng vận chuyển nước và các chất dinh dưỡng từ rễ lên thân, cành, lá, hoa và quả, làm cây suy yếu thậm chí là chết cây nếu không xử lý kịp thời.

– Đối với nấm Fusarium solani

+ Fusarium solani xâm nhập vào cây qua vết thương ở rễ hoặc các vùng tổn thương, sau đó phát triển tấn công vào các mô mạch. Đặc biệt là trong các mạch dẫn, nơi chúng tạo thành các bào tử, phát triển nhanh và gây ra sự tắc nghẽn trong mạch dẫn.

Trong quá trình phát triển, nấm tiết ra các enzyme phân giải tế bào, như cellulase và pectinase, làm phân hủy các thành phần của tế bào thực vật.

+ Trong quá trình xâm nhiễm gây hại chúng tạo ra một số loại độc tố, chẳng hạn như fusaric acid, làm tổn thương các tế bào và mạch dẫn, làm cản trở quá trình sinh lý và trao đổi chất của cây, đồng thời ức chế sự phát triển của cây. Nấm phát triển trong các mạch dẫn xylem (mạch gỗ) của cây, gây tắc nghẽn dòng nước và dinh dưỡng đi từ rễ lên thân và lá. Sự tắc nghẽn này, cùng với việc xâm nhập qua mô rễ, làm cây thiếu nước và dinh dưỡng, dẫn đến các triệu chứng héo rũ và còi cọc.

Đồng thời, khi cây bị nấm tấn công gây hại, cây sẽ tự phản ứng lại để cô lập và ngăn chặn sự lây lan của mầm bệnh. Quá trình này dẫn đến sự phát triển bất thường của mô gỗ, các tế bào mô ở khu vực bị nhiễm nấm sẽ phát triển một cách mất kiểm soát để bao quanh và cô lập nấm, chính điều này góp phần làm phình to các mạch dẫn, gây ra các vết phình và sưng trên thân cây.

Biểu hiện khi cây bị bệnh phình thân:

Khi nấm tấn công gây bệnh làm cho thân chanh dây xuất hiện những đoạn phình to, tách phần thân mạch dẫn bên trong chuyển sang màu nâu đen. Trên dây thân lá phát triển kém, khó đậu hoa, năng suất thấp do dòng vận chuyển dinh dưỡng bị đứt gãy. Cây bị bệnh phát triển kém hơn so với cây không bị bệnh.

Khi không kiểm soát nấm tấn công gây hại trên diện rộng trong thân cây, làm thân phình to quá mức dẫn tới hiện tượng nứt thân và nhiều nấm hoại sinh tấn công, dẫn tới cây bị chết.

Lưu ý: Bệnh phình thân có xu hướng tăng mạnh sau kết thúc chu kỳ thu hoạch quả vụ đầu. Vì lúc này, cây trải qua một quá trình hoạt động mạnh, vận chuyển dinh dưỡng đi làm bông – nuôi quả, làm cho cây suy kiệt dễ dàng bị các nấm tấn công gây hại.

2. Thực nghiệm test tác nhân gây phình thân chanh dây

Để minh chứng chính xác về nguyên nhân dẫn đến phình thân là chủng nấm fusarium spp. gây ra, Hoàng Minh đã tiến hành test mẫu bệnh với bộ kit test fusarium spp. (bà con có thể liên tưởng giống như test Covid 19).

Kết quả test là dương tính được hiển thị trên kit test với phần Fusarium spp. hiển thị hai vạch C – T, trong đó vạch T xuất hiện mờ hơn. Ta có thể kết luận nấm Fusarium spp. xuất hiện với mật độ thấp, cây đang bị phình thân ở giai đoạn nhẹ., như vậy có thể kết luận phình thân ở chanh dây đúng là do chủng nấm fusarium spp. gây ra.

3. Phương pháp quản lý phình thân chanh dây

Hoàng Minh tiến hành thực nghiệm quản lý phình thân bằng Sparta + Xích Thố Mã với trình tự như sau:

+ Bước 1: Dùng dao tiến hành rạch tại vị trí bị phình.

Lưu ý: Khi rạch, phải rạch dọc từ trên xuống dưới/từ dưới lên trên sao cho song song với thân.

+ Bước 2: Sau khi rạch, dùng dung dịch thuốc đã pha loãng bơm/quét thuốc vào vị trí đã rạch.

Lưu ý: Khi bơm/quét thuốc vào vị trí rạch, bà con cần bơm/quét từ 2 – 3 lần, mỗi lần cách nhàu 1 – 2 phút để thuốc ngấm vào cây dần dần. Tránh bơm/quét thuốc quá nhiều trong một lần, làm thuốc tràng ra ngoài chưa kịp thời ngấm vào cây.

+ Bước 3: Kiểm tra kết quả, sau 5 ngày quản lý thì vết rạch khô lại, kích thước khu vực bị phình không tăng so với ban đầu.

Cây đối chứng không xử lý, khu vực bị phình tiếp tục tăng lên so vớI ban đầu.

Kích thước khu vực nhiễm bệnh tăng lên sau 5 ngày quan sát

Lưu ý: Tùy vào mức độ bệnh của cây (dựa vào kích thước và diện tích khu vực bị nhiễm bệnh) mà bà con có thể tiến hành quản lý từ 1 – 2 lần để cô lập nấm bệnh hiệu quả nhất.

Ngoài ra, để phòng trừ bệnh phình thân trên cây chanh dây Hoàng Minh khuyến nghị, sử dụng Demeter kết hợp với TrichodermaTot giúp loại bỏ các vi nấm có hại và tăng cường hệ vi nấm có lợi, tăng cường sức đề kháng cho cây.

Để cụ thể hóa cách thức và chi tiết các nghiệm thức đội ngũ kỹ sư đã thực hiện nhằm tìm ra phương án quản lý tối ưu nhất mời bà con theo dõi trong bài viết tiếp theo của Hoàng Minh.

Bà con có bất kỳ thắc mắc nào cần được tư vấn cụ thể về kỹ thuật cây trồng, cũng như cách phòng trừ sâu bệnh hại, xin vui lòng liên hệ Nông Nghiệp Hoàng Minh qua các thông tin dưới đây:

Được viết bởi KS. Huyền.

Về Nông Nghiệp Hoàng Minh

Công ty Nông Nghiệp Hoàng Minh

Địa chỉ: 170 Sư Vạn Hạnh, P.Hội Thương, Tp.Pleiku, Gia Lai

Điện thoại: 0935 842 567

Website: goldsunvn.com

Email: Info@goldsunvn.com

Fanpage: Nông Nghiệp Hoàng Minh