PHÂN BIỆT SÂU ĐỤC THÂN MÌNH TRẮNG VÀ SÂU ĐỤC THÂN MÌNH ĐỎ GÂY HẠI CÀ PHÊ

Trong canh tác các loại cây trồng nói chung và cây cà phê nói riêng, các đối tượng sâu, bệnh hại là mối đe dọa thường trực và xuyên suốt ở những thời điểm khác nhau. Trong đó, sâu đục thân mình trắng và sâu đục thân mình đỏ là hai đối tượng nguy hiểm và khó nắm bắt nhất, cùng Hoàng Minh tìm hiểu đặc điểm từng loại và cách phân biệt để quán lý hiệu quả.

I. Sâu đục thân mình trắng

– Sâu đục thân mình trắng có tên khoa học là Xylotrechus quadripes, thuộc họ Cerambycidae, thuộc bộ Coleoptera.

1. Phân phối – môi trường sống

Sâu phát triển quanh năm và thường gây hại nặng vào tháng 4, 5 và 10, 11.

Chúng hoạt động mạnh khi nhiệt độ cao (25 – 36oC), ánh sáng nhiều.

2. Vòng đời – hình thái

– Sâu đục thân mình trắng trưởng thành là một loại xén tóc nhỏ có màu xanh đen có thân hình thuôn dài và đôi cánh cứng, trên cơ thể có các đường viền màu trắng và nhiều lông tơ xám trên đầu – ngựa – bụng. Con trưởng thành sau khi vũ hoá nằm trong thân cây 2 – 5 ngày chờ nhiệt độ ấm áp chui ra hoạt động. Thời gian sinh trưởng của con trưởng thành là 24 – 29 ngày.

– Trứng có hình bầu dục, thon dài, màu trắng sữa, về sau chuyển vàng. Trứng được đẻ rải rác hoặc đẻ thành cụm vào những vết nứt của cành hoặc thân cây, mỗi nơi từ 5 – 9 quả và trung bình 1 con cái đẻ từ 85 – 87 trứng. Thời gian của giai đoạn trứng từ 9 – 15 ngày sau đó hóa nhộng và nằm trong thân.

– Ấu trùng là sâu non có màu trắng sữa, được nở ra từ trứng, sâu non được 1 – 2 ngày bắt đầu đục vào lớp vỏ của thân/cành, sâu tuổi 1 đến tuổi 3 đục ngoằn ngoèo quanh vòng cây và sâu vào mạch gỗ thân/cành tạo nên hệ thống đường hầm trong thân/cành, sâu tuổi 5 – tuổi 6 đục 1 khoảng rộng trong phần thân gỗ của cây và hoá nhộng tại đó.

3. Hình thức gây hại

A: Trứng đẻ trên vỏ cây.
B: Ấu trùng bên trong thân cây.
C: Nhộng bên trong thân cây.
D: Sâu trưởng thành bên trong thân cây bị đục.
E: Thân cây có lỗ và bụi bột trên lá do sâu đục thân gây ra.
F, G, H: Sâu trưởng thành có đốm ở các vị trí khác nhau.

– Sâu đục thân mình trắng trên cà phê gây hại làm toàn bộ lá phía trên ngọn bị vàng héo, các lá phía dưới còn xanh tốt, làm cây mọc thêm nhiều chồi thân.

– Khi thấy lá trên ngọn có dấu hiệu vàng héo, tiến hành chẻ dọc thân cây thấy có các đường rãnh sâu đục bên trong cây. Khi đó sâu đục thân đã làm đứt các mạch dẫn – các đường vận chuyển chất dinh dưỡng và nước đi nuôi cây dẫn đến lá héo rũ và rụng.

– Sâu đục thân gây hại làm trên thân có những đường lằn nổi lên theo vòng, vỏ bị nứt nẻ, có những lỗ đục đường kính 3 – 4 mm, gây ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của cây, thậm chí gây gãy gục tại chỗ bị sâu đục.

II. Sâu đục thân mình đỏ

– Sâu đục thân mình đỏ có tên khoa học là Polyphagozerra coffeae, thuộc họ Cossidae, thuộc bộ Lepidoptera

1. Phân phối – môi trường sống

– Sâu có thể gây hại quanh năm, thường bùng phát mạnh nhất là tháng 1 – tháng 2 và những tháng đầu mùa mưa khoảng tháng 4 – tháng 5.

– Sâu phát triển thích hợp ở nhiệt độ 20 – 28oC, dưới 18oC sâu phát triển chậm, sâu thường gây hại ở cây có tán không cân đối, những vườn không có cây che bóng.

2. Vòng đời – hình thái

– Sâu đục thân mình đỏ trưởng thành là loài bướm trắng với nhiều chấm nhỏ màu xanh biếc hoặc màu xanh đen trên cánh, thân dài 20 – 30mm với màu đỏ và được phủ bằng lớp lông trắng. Thời gian cho gian đoạn trưởng thành trung bình 5.88 ngày.

– Trứng được đẻ ở cành và những phần non của cây cà phê, một con trưởng thành có thể đẻ từ 400 đến 2000 quả trứng.

– Ấu trùng (sâu đục thân) đẫy sức dài 30 – 50mm với thân màu đỏ và nhẵn, lưng bằng kitin và có 5 đôi chân mút. Sâu non có 6 giai đoạn lột xác và mỗi lần lột xác sẽ tăng khả năng phá hoại.

– Sau 4 – 5 tháng ấu trùng phát triển thành nhộng. Kích thước khoảng 15 – 34mm, cơ thể có màu nâu tím, riêng đầu có màu nâu. Giai đoạn này được thực hiện bên trong thân cây cà phê.

3. Hình thức gây hại

Sâu đục thân mình đỏ gây hại cành cấp 1, cành tăm ở cây Cà phê

– Con cái trưởng thành đẻ trứng thành ổ ở cành, chồi non hay nụ của cành cà phê. Sâu con đục vào cành tăm hay đốt non, sau đó đục vào gốc cành, thường phá hại ở cành cấp 1, cấp 2.

– Sâu non có 6 tuổi, mỗi tuổi 1 lần lột xác, mỗi lần lột xác là một lần di chuyển chỗ ở, do đó sâu có thể phá hại rất nhiều cành Cà phê, làm cành gãy ngang

– Khi sâu đục cành đùn phân ra ngoài nên rất dễ phát hiện. Những cành bị sâu đục lá héo rũ, khô đi, quả bị hại héo chín ép nên lép, gây ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của cây thậm chí gây chết cây.

III. Phân biệt sâu đục thân mình trắng và sâu đục thân mình đỏ

1. Điểm giống nhau
– Cả hai loài đều quanh năm, nhất là trong điều kiện thời tiết nắng nóng và có nhiều ánh sáng.
– Khi gây hại cả hai loài đều làm đứt các mạch vận chuyển các chất dinh dưỡng nuôi cây, làm cây héo rũ, khô rụng lá.
– Nếu không quản lý cả hai loài đều làm gãy đoạn cành hoặc cả cây, thậm chí là chết cây.

2. Điểm khác nhau

Đặc điểm phân biệt	Sâu đục thân mình trắng	Sâu đục thân mình đỏ
Tác nhân gây hại	Một loại xén tóc có tên khoa học là Xylotrechus quadripes.	Một loại bướm đêm có tên khoa học là Polyphagozerra coffeae.
Hình thái	Sâu có màu trắng sữa.	Sâu có màu đỏ.
Môi trường sống	Phát triển thích hợp ở nhiệt độ 25 – 36oC.	Phát triển thích hợp ở nhiệt độ 20 – 28oC.
Biểu hiện gây hại trên cây để phân biệt rõ nhất	Ban đầu gây hại ở lớp vỏ của thân sau đó mới tấn công vào bên trong mạch gỗ của cây, thường phá hại ở thân. Sâu đục vào thân tạo nên những đường lằn nổi lên theo vòng xung quanh thân làm cho vỏ bị nứt nẻ, có những lỗ đục đường kính 3 – 4 mm. Chẻ dọc thân có các đường rãnh bên trong thân.	Ban đầu gây hại ở cành tăm hay đốt non, sau đó đục vào gốc cành, thường phá hại ở cành cấp 1, cấp 2. Sâu đục vào cành đùn phân ra ngoài, mỗi lần lột xác là một lần di chuyển chỗ ở làm gãy rất nhiều cành Cà phê.

IV. Biện pháp quản lý tổng hợp

1. Biện pháp phòng ngừa

Để phòng ngừa sâu đục thân gây hại trên cây cà phê, Hoàng Minh khuyến nghị bà con một số biện pháp như sau:

– Trồng cây che bóng để giảm cường độ ánh sáng mặt trời. Ngoài ra, cây che bóng cũng tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của thiên địch.

– Cắt tỉa cành tạo hình cho cây cà phê, để cây có bộ tán lá cân đối và thân cây được che phủ từ trên xuống dưới, giúp giảm bớt diện tích tiếp xúc của sâu với cây.

– Bón phân cân đối, đầy đủ các chất dinh dưỡng cho cây cà phê để cây phát triển tốt, tăng sức đề kháng cho cây chống lại các loại sâu bệnh.

– Thường xuyên kiểm tra vườn, vệ sinh vườn sạch sẽ thông thoáng.

2. Biện pháp điều trị

Khi vườn có dấu hiệu bị sâu đục thân gây hại, Hoàng Minh khuyến nghị nhà vườn tiến hành quản lý sâu đục thân với K54 để có kết quả tối ưu nhất.

Lưu ý: Trước khi tiến hành phun bà con cần giữ ẩm cho cây (không để cây quá khô hạn), giúp cây hấp thụ thuốc hiệu quả.

Ngoài ra, khi phun thuốc gặp thời tiết bất lợi (nắng nóng, mưa nhiều,…) sẽ ảnh hưởng tới khả năng hấp thụ thuốc của cây, giảm hiệu lực của thuốc. Hoàng Minh khuyến nghị bà con kết hợp với Xích Thố Mã tăng tính lưu dẫn, bám dính, giúp tăng hiệu lực thuốc, giảm bốc hơi và rửa trôi thuốc khi gặp điều kiện bất lợi.

Bà con có bất kỳ thắc mắc nào cần được tư vấn cụ thể về kỹ thuật cây trồng, cũng như cách phòng trừ sâu bệnh hại, xin vui lòng liên hệ Nông Nghiệp Hoàng Minh qua các thông tin dưới đây:

Về Nông Nghiệp Hoàng Minh

Công ty Nông Nghiệp Hoàng Minh

Địa chỉ: 170 Sư Vạn Hạnh, P.Hội Thương, Tp.Pleiku, Gia Lai

Điện thoại: 0935 842 567

Website: goldsunvn.com

Email: Info@goldsunvn.com

Fanpage: Nông Nghiệp Hoàng Minh