Kỹ thuật cây trồng, Kỹ thuật theo nhóm cây trồng, Kỹ thuật trồng khoai lang
MỘT SỐ SÂU GÂY HẠI TRÊN KHOAI LANG (PHẦN 2)
Th6
Ở Phần 1, Nông Nghiệp Hoàng Minh đã giới thiệu đến bà con về một số loại sâu gây hại trên khoai lang và cách phòng trừ đối với từng đối tượng. Ở Phần 2, chúng tôi sẽ tiếp tục thông tin đến với bà con nhận biết một số chủng loại khác gây hại và biện pháp phòng tránh hiệu quả để mùa màng đạt năng suất hơn.
I. Nhậy khoai lang (Rough Sweetpotato Weevil)
1. Đặc điểm nhận dạng côn trùng gây hại trên khoai lang – Nhậy khoai lang
Nhậy gây hại trên cây khoai lang thuộc loài Blosyrus sp.
- Thuộc họ Curculionidae, thuộc bộ Coleoptera.
- Tên tiếng anh là Rough Sweetpotato Weevil, thường gọi là nhậy khoai lang.
- Tên khoa học là Blosyrus obliquatus và Blosyrus sp.
 |
 |
Nhậy khoai lang (Rough Sweetpotato Weevil)
- Phân phối – môi trường sống ưa thích:
+ Nhậy khoai lang là loài gây hại phổ biến trên khoai lang ở Đông và Nam Phi.
+ Chúng ưa thích ở vùng cận nhiệt đới đến ôn đới, chỉ hạn chế hoạt động ở một số vùng sinh thái nông nghiệp tương đối khô.
- Vòng đời – Hình thái:
+ Trứng có màu vàng nhạt, được con cái đẻ thành từng đợt 15-25 quả sát mép lá khoai lang, chủ yếu ở đầu lá. Sau đó các mép lá được gấp lại xung quanh trứng và gắn vào sao cho không nhìn thấy trứng. Trứng cũng được tìm thấy bên dưới những chiếc lá rụng. Sự phát triển phụ thuộc vào nhiệt độ. Giai đoạn trứng mất khoảng bảy ngày ở nhiệt độ 20 – 250C.
 |
 |
Ấu trùng nhậy khoai lang
+ Ấu trùng có màu trắng, hình chữ C và không có chân. Ấu trùng cuốn lá và chui vào đất, đầu trước. Chúng xác định vị trí các rễ dự trữ và ăn ở các lớp bên ngoài. Giai đoạn ấu trùng phát triển trong khoảng ba mươi ngày.
+ Nhộng: Ở nhiệt độ 20 – 250C nhộng được hình thành trong đất. Giai đoạn nhộng kéo dài khoảng hai mươi ngày.
+ Nhậy trưởng thành có màu hơi đen hoặc nâu và bề mặt của vỏ cánh có gờ. Điều này làm cho chúng trông giống như một cục đất, mọt/nhậy trưởng thành được tìm thấy trên mặt đất bên dưới tán lá vào ban ngày.
- Hình thức gây hại:
 |
 |
Nhậy khoai lang gây hại ở củ khoai lang
+ Nhậy khoai lang gây hại ở cả giai đoạn trưởng thành và ấu trùng, nhưng ấu trùng gây thiệt hại lớn hơn.
+ Nhậy trưởng thành ăn và gây hại bộ lá của cây khoai lang.
+ Ấu trùng trong khi kiếm ăn dưới bề mặt đất, chúng khoét các rãnh nông trên các rễ dự trữ (củ) đang phát triển, làm giảm chất lượng củ. Khi bị hư hại nặng, thịt củ ngay dưới các rãnh sẽ chuyển sang màu xanh đậm và không thể sử dụng được, ảnh hưởng đến năng suất cây trồng.
2. Biện pháp phòng trừ côn trùng gây hại trên khoai lang
+ Trồng luân canh với cây trồng khác (lúa, ngô,…) để chấm dứt chu kỳ sống của mọt/nhậy.
+ Làm đất kỹ trước khi gieo trồng: Cày đất, phơi ải, vệ sinh sạch sẽ đồng ruộng, thu dọn cỏ rác và tàn dư vụ trước, đặc biệt là dây và những mẫu củ còn sót lại để sâu hại không còn chỗ trú ngụ.
+ Xử lý giống trước khi trồng + Sử dụng Super Kill hoặc K54 để phòng trừ nhậy khoai lang.
II. Sâu đục dây khoai lang (Sweetpotato Stemborer)
1. Đặc điểm nhận dạng côn trùng gây hại trên khoai lang – Sâu đục dây
Sâu đục dây gây hại trên cây khoai lang thuộc loài Omphisa anastomasalis
+ Thuộc họ Pyralidae, thuộc bộ Lepidoptera.
+ Tên tiếng anh là Sweetpotato Stemborer, tên thường gọi là sâu đục dây/sâu đục thân khoai lang.
|
Sâu đục dây/ sâu đục thân gây hại trên khoai lang
+ Tên khoa học là Omphisa anastomasalis.
Sâu đục dây/sâu đục thân gây hại trên cây khoai lang
- Phân phối – môi trường sống ưa thích:
+ Sâu đục dây là một trong những loài gây hại khoai lang có sức tàn phá mạnh nhất ở vùng nhiệt đới, cận nhiệt đới (đặc biệt là ở châu Á và Thái Bình Dương)
+ Sâu đục dây gây hại trên khoai lang và thực vật thuộc họ Bìm bìm như rau muống, bìm bìm, tóc tiên,…
- Vòng đời – Hình thái:
+ Trứng: Có hình bầu dục, màu vàng dẹt, được đẻ thành từng nhóm 2 hoặc 3 trứng ở các kẽ hở trên thân hoặc ở mặt dưới lá xung quanh mép lá hoặc thành từng hàng 6 trứng trở lên dọc theo gân giữa của lá. Trứng phát triển từ 3 – 8 ngày
+ Ấu trùng: Ấu trùng mới nở có màu đỏ trên thân và đầu đen, sau vài ngày chuyển sang màu hơi vàng với các vết đen ở cả mặt lưng và mặt bên của cơ thể. Trên cơ thể ấu trùng có lông màu nâu và thưa thớt, trở nên dễ nhận thấy hơn khi ấu trùng trưởng thành. Ấu trùng trưởng thành đạt chiều dài 33 mm. Có 5 giai đoạn ấu trùng với tổng thời gian phát triển là 12 – 50 ngày. Trước khi thành nhộng, ấu trùng tạo một lỗ thoát được che phủ bởi lớp biểu bì của thân cây.
+ Nhộng: Nhộng dài khoảng 16 mm, rộng 3 mm và gần như hình trụ, nhộng có màu nâu. Nó được hình thành trong một cái kén nhỏ trong đường hầm mà ấu trùng đã đục. Quá trình hóa nhộng kéo dài khoảng 12 – 16 ngày và diễn ra trong một cái kén phủ đầy mạng bên trong đường hầm.
+ Trưởng thành: Con trưởng thành xuất hiện bằng cách phá vỡ lớp kén bao bọc bên ngoài trong giai đoạn nhộng và thoát ra, chúng sống được 5 -10 ngày. Bướm trưởng thành dài 15 mm, sải cánh dài 33 mm, thân màu nâu đỏ và có những mảng màu nâu đỏ trên cánh màu trắng. Con cái đẻ trung bình 150-300 trứng.
+ Tổng vòng đời sâu đục dây dao động từ 32 – 85 ngày.
- Hình thức gây hại:
+ Sâu đục dây tấn công ở giai đoạn đầu của quá trình sinh trưởng của cây sẽ ngăn cản sự hình thành củ. Ảnh hưởng đến sự vận chuyển chất dinh dưỡng và dự trữ dinh dưỡng trong rễ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
+ Ấu trùng đục vào thân chính, đôi khi xâm nhập vào rễ dự trữ (củ). Chúng ăn tạo ra các đường hầm lớn gây ra các khoang rỗng trong thân cây dẫn đến dây khoai phình to lên, sau đó lá cây vàng và héo đi, cuối cùng là cây chết.
+ Cây bị sâu đục dây gây hại thường có một đống phân màu nâu đen nằm gần vị trí bị tấn công.
+ Khi củ hình thành ấu trùng ăn và chui vào củ khiến củ hư hại nghiêm trọng và không thể bán được, ảnh hưởng đến 30-50% năng suất hoặc hơn.
2. Biện pháp phòng trừ côn trùng gây hại trên khoai lang
+ Trồng luân canh với cây trồng khác (lúa, ngô,…) để chấm dứt chu kỳ sống của sâu đục dây.
+ Làm đất kỹ trước khi gieo trồng: Cày đất, phơi ải, vệ sinh sạch sẽ đồng ruộng, thu dọn cỏ rác và tàn dư vụ trước, đặc biệt là dây và những mẫu củ còn sót lại để sâu hại không còn chỗ trú ngụ.
+ Xử lý giống trước khi trồng.
+ Thường xuyên giữ ẩm cho đất ở mức 65 – 75% để sâu không có điều kiện phát triển.
+ Sử dụng Super Kill hoặc K54 để phòng trừ sâu đục dây.
III. Sâu đục lá khoai lang (Bedellia somnulentella)
1. Đặc điểm nhận dạng côn trùng gây hại trên khoai lang – Sâu đục lá
Sâu đục lá khoai lang gây hại trên cây khoai lang là loài gây hại trên cây khoai lang thuộc loài Bedellia somnulentella.
+ Thuộc họ Bedelliidae, thuộc bộ Lepidoptera.
+ Tên tiếng anh là Sweetpotato leafminer, thường gọi là sâu đục lá khoai lang.
+ Tên khoa học là Bedellia somnulentella.
- Phân phối – môi trường sống ưa thích:
+ Sâu đục lá khoai lang là một trong những loài gây hại khoai lang chủ yếu ở châu Á, trong đó có Việt Nam.
+ Sâu đục lá khoai lang gây hại trên cây khoai lang và thực vật thuộc họ Bìm bìm như rau muống, bìm bìm, tóc tiên,…
- Vòng đời – Hình thái:
+ Trứng: Được đẻ riêng lẻ ở mặt dưới của lá cây khoai lang
+ Ấu trùng: Sâu có màu xanh lục, nâu cam đến nâu đen với một đốm đỏ sẫm ở hai bên mỗi đốt; nó có cấu hình sigmoid (“hình chữ S”), trái ngược với hầu hết các ấu trùng microlepidoptera ăn lá khác (cơ thể có vẻ thẳng hoặc mô tả một đường cong đơn, nhẹ nhàng từ đầu đến cuối).
Giai đoạn đầu của ấu trùng, chúng nằm bao bọc trong lớp màng bao bọc bên ngoài mặt dưới lá mà chúng gây hại (hay còn gọi là mỏ lá – nơi chúng làm tổ), với sự tích tụ phân dai dẳng nhô ra từ lỗ sau của đường tiêu hóa (có thể việc lưu giữ phân này phục vụ mục đích phòng thủ giống như ấu trùng bọ cánh cứng Chrysomelid).
Giai đoạn cuối của ấu trùng, chúng rời khỏi mỏ lá và di chuyển đến nơi khác (mặt trên lá, khoảng không giữa các lá san sát nhau) để hóa nhộng.
 |
 |
 |
Ấu trùng sâu đục lá khoai lang
+ Nhộng: Ấu trùng trưởng thành rời mỏ lá, nhả tơ tạo thành một chiếc võng lụa mỏng và nhộng bị treo lơ lửng trên chiếc võng.
 |
 |
Nhộng sâu đục lá khoai lang
+ Trưởng thành: Lớp nhộng nhô ra khỏi kén khi xảy ra hiện tượng nổ tung, sau đó là sự xuất hiện của con trưởng thành.
Con trưởng thành là một loài bướm màu nâu xám nhạt, phần cánh trước có lốm đốm vảy màu nâu sẫm đều nhau, ngoại trừ rìa lưng từ gốc đến vây, vùng sau có màu trắng.
Khi ngồi với phần đầu phía trước của cơ thể nâng cao, nhưng với hai chân trước và chân sau khuất khuất tầm nhìn và hai chân giữa có thể nhìn thấy nhưng không nhô sang hai bên. Trên đầu có một búi vảy dựng đứng nổi bật.
 |
 |
 |
Con trưởng thành sâu đục lá khoai lang
- Hình thức gây hại:
+ Ấu trùng ăn phần biểu bì thịt lá, để lại lớp cutin của lá – một mảng màng trong suốt. Sau một thời gian lớp màng này khô lại và biến mất.
+ Ấu trùng gây hại bộ lá làm mất số lượng lá trên cây, ảnh hưởng đến khả năng quang hợp và tích lũy dinh dưỡng nuôi củ của cây.
2. Biện pháp phòng trừ côn trùng gây hại trên khoai lang
+ Trồng luân canh với cây trồng khác (lúa, ngô,…) để chấm dứt chu kỳ sống của sâu đục dây.
+ Làm đất kỹ trước khi gieo trồng: Cày đất, phơi ải, vệ sinh sạch sẽ đồng ruộng, thu dọn cỏ rác và tàn dư vụ trước, đặc biệt là dây và những mẫu củ còn sót lại để sâu hại không còn chỗ trú ngụ.
+ Xử lý giống trước khi trồng.
+ Sử dụng Martello hoặc Alexander Đại Đế 777 + Soka + Xích Thố Mã hoặc K54 + Perthrin 50EC để phòng trừ sâu đục lá khoai lang.
Trên đây là một số loại côn trùng gây hại phổ biến trên cây khoai lang để bà con nhận biết và phòng trừ hiệu quả hơn đối với từng loại. Đọc lại một số loại côn trùng gây hại khoai lang TẠI ĐÂY và đón xem phần tiếp theo để biết thêm các loại côn trùng gây hại khoai lang nhé.
Bà con có bất kỳ thắc mắc nào cần được tư vấn cụ thể về kỹ thuật cây trồng, cũng như cách phòng trừ sâu bệnh hại, xin vui lòng liên hệ Nông Nghiệp Hoàng Minh qua các thông tin dưới đây:
Về Nông Nghiệp Hoàng Minh
Công ty Nông Nghiệp Hoàng Minh
Địa chỉ: 170 Sư Vạn Hạnh, P.Hội Thương, Tp.Pleiku, Gia Lai
Điện thoại: 0935 842 567
Website: goldsunvn.com
Email: Info@goldsunvn.com
Fanpage: Nông Nghiệp Hoàng Minh
