HƯỚNG DẪN PHÂN BIỆT RẦY XANH VÀ RẦY NHẢY GÂY HẠI TRÊN CÂY SẦU RIÊNG

Rầy xanh và rầy nhảy là hai đối tượng gây hại phổ biến và quanh năm trên cây sầu riêng. Để sản xuất sầu riêng đạt hiệu quả, bên cạnh kỹ thuật canh tác tốt, việc phòng trừ kịp thời các loài sinh vật gây hại phổ biến là nội dung vô cùng quan trọng, cần được chú trọng quản lý ngay từ sớm. Hôm nay, Hoàng Minh sẽ phân biệt hai loại côn trùng gây hại này và biện pháp phòng trừ rầy xanh và rầy nhảy gây hại trên cây sầu riêng. 

I. Rầy xanh gây hại trên cây sầu riêng

1. Vòng đời của rầy xanh

Rầy xanh có tên khoa học là Empoasca sp, là đối tượng gây hại phổ biến, quan trọng trên cây sầu riêng.

Rầy xanh phát triển qua ba giai đoạn: trứng, ấu trùng (rầy non), thành trùng (rầy trưởng thành).

• Trứng (5 – 8 ngày): Màu trắng vàng, cong hình quả chuối, dài 0,4 – 0,5mm, khi mới đẻ màu trắng trong, sau chuyển màu trắng vàng, trước nở 1 ngày có 2 mắt kép màu đen nổi rõ.
• Ấu trùng (9 – 11 ngày mùa Xuân; 7 – 8 ngày mùa Hè; 14 – 16 ngày mùa Đông): Rầy xanh non có 5 tuổi, tuy chưa có cánh nhưng gần giống trưởng thành. Rầy mới nở màu trắng trong suốt, dài khoảng 1 mm, càng lớn chuyển dần sang màu xanh, cuối tuổi 5 cơ thể dài khoảng 2mm.
• Thành trùng (2 – 21 ngày): Thân dài từ 2,5 – 4mm, màu xanh lá mạ, đầu hình tam giác, chính giữa đỉnh đầu có đường vân trắng hai bên có chấm đen nhỏ, cánh trong mờ, màu xanh lục, xếp úp hình mái nhà.

2. Đặc điểm gây hại của rầy xanh

Rầy xanh gây hại sầu riêng ở giai đoạn trưởng thành thường đẻ trứng vào gân chính và đọt non của lá trên cây sầu riêng.

Trứng thường nở vào buổi sáng sớm, khi nở rầy non chui đầu ra trước sau đó đẩy thân ra sau. Khi lá non mở ra thì ta đã thấy các vết chích.

Rầy non mới nở thường rất ít di chuyển, rầy non có 5 tuổi, ở tuổi 1 mới nở chậm chạp, di chuyển gần vị trí trứng nở. Từ tuổi 2 trở đi rầy di chuyển nhanh nhẹn hơn. Rầy non tuổi 5 có tính ẩn nấp và di chuyển rất nhanh, có thể nhảy từ vị trí này sang vị trí khác. Khi lột xác chuyển tuổi, cơ thể nứt ở phần đầu, hai chân sau duỗi thẳng đẩy cơ thể lên phía khe nứt để ra khỏi xác.

Rầy non và rầy trưởng thành đều trú và gây hại ở mặt trên hoặc mặt dưới lá, chích hút dịch cây ở đọt non và lá non. Rầy thường phát triển mạnh vào giai đoạn cây sầu riêng ra đọt non, làm cháy lá, rụng hoa và quả non.

Đặc điểm nhận biết rầy xanh gây hại bộ lá sầu riêng 

Khi bị hại nhẹ mặt lá có những vết chấm màu hơi vàng, làm cho lá dần bị cong lên, sau chuyển thành các vết nâu gây thủng hoặc cháy lá. Khi bị nặng lá chuyển màu nâu vàng rồi đỏ, lá trở nên cong queo và cháy từ mép lá vào trong, rụng lá hàng loạt, làm trơ cành ảnh hưởng rất lớn đến năng suất và phẩm chất quả. 

 II. Rầy nhảy gây hại trên cây sầu riêng

1. Vòng đời của rầy nhảy

Rầy nhảy gây hại trên sầu riêng (hay còn được gọi là rầy phấn trắng) có tên khoa học là Aleurodicus dispersus. 

• Trứng: có màu vàng lợt, hình bầu dục có một đầu hơi nhọn, kích thước rất nhỏ khoảng 1mm, được đẻ thành từng ổ (8-14 trứng) ở mặt trên lá non còn xếp lại và có thể được quan sát khi đưa lá non về phía ánh sáng.
• Ấu trùng: có 5 tuổi, tuổi 1 có màu vàng và di chuyển rất chậm. Sang tuổi thứ 2, trên cơ thể bắt đầu phủ một lớp sáp màu trắng và có một ít lông tơ màu trắng ở phần cuối bụng. Từ tuổi 3 trở đi cơ thể có các sợi sáp trắng như bông gòn rất dài ở cuối đuôi. Từ tuổi 2 đến tuổi 5 ấu trùng di chuyển rất nhanh khi bị tác động.  
• Thành trùng: rầy nhảy trưởng thành không có cấu trúc lông trắng như ấu trùng; không bay thường xuyên mà chỉ bay khi chúng bị quấy phá, cơ thể có màu nâu lợt thiên về màu vàng, cánh trong suốt, thường xuất hiện ở mặt dưới lá và có thể sống đến 06 tháng. Ban ngày nhạy cảm với ánh sáng nên chỉ xuất hiện ở mặt dưới của lá, ban đêm di chuyển lên mặt trên của lá chích hút.

2. Đặc điểm gây hại của rầy nhảy

Rầy nhảy là loại côn trùng rất phổ biến trên sầu riêng, chúng gây hại trong giai đoạn sầu riêng ra đọt non, ảnh hưởng đến khả năng sinh trưởng của cây sầu riêng. Đặc biệt rầy nhảy phát triển rất mạnh trong thời tiết nắng nóng.

Ở cả hai giai đoạn trưởng thành và ấu trùng rầy nhảy gây hại bằng cách chích hút trên lá non. Vì thế chúng thường có mật độ rất cao trong các đợt cây ra đọt lá non.

Cả thành trùng và ấu trùng rầy nhảy đều gây hại bằng cách chích hút nhựa lá non chưa mở (trứng được đẻ vào lá sầu riêng khi mới lú mũi giáo). Những lá bị hại thường có những chấm nhỏ màu vàng sau đó rụng đi hàng loạt nếu bị nặng hoặc vẫn phát triển nhưng lá sẽ bị nhỏ, có lỗ thủng và quăn queo khi lớn.

Rầy nhảy gây hại trên cây sầu riêng

Ngoài gây hại trực tiếp cho cây, trong quá trình sinh sống chất bài tiết của rầy còn là môi trường rất tốt cho nấm phát triển đặc biệt là nấm bồ hóng phát triển phủ đen bề mặt lá ảnh hưởng đến quá trình quang hợp của cây.

 III. Phân biệt rầy xanh, rầy nhảy và biện pháp phòng trừ

1. Phân biệt rầy xanh và rầy nhảy gây hại sầu riêng

Điểm giống nhau:

• Cả hai loại rầy xanh và rầy nhảy đều gây hại ở lá non trên cây sầu riêng nên thường bùng phát mạnh ở giai đoạn cây ra cơi đọt mới.
• Về vết chích cả hai loại khi gây hại đều để lại trên bề mặt lá những vết châm màu vàng có kích thước 0.5mm đến 1mm. 

Điểm khác nhau:

• Dù giống nhau về dặc điểm gây hại nhưng chúng ta có thể phân biệt được hai loại rầy: trong khi rầy xanh rất nhanh nhẹn ở cả giai đoạn con non và trưởng thành trong khi rầy nhảy thì ngược lại: ở giai đoạn con non chúng rất chậm chạp và dễ bị phát hiện trong những lá non có lớp sáp và đuôi màu trắng dài.

• Dưới quan sát bằng mắt thường ở vết chích cả hai loại rất giống nhau nhưng triệu chứng gây ra khác nhau như lá của rầy xanh gây hại bị biến dạng khô cháy mép lá và cong lại. Còn ở rầy nhảy lá cây không bị biến dạng cong đi vẫn phát triển được nhưng có những vết chích vàng cũ, nặng thì bị rụng đi. 

2. Biện pháp phòng trừ rầy xanh và rầy nhảy gây hại sầu riêng

2.1. Thời điểm phòng trừ

Với đặc tính rầy tấn công đẻ trứng vào bên trong 2 phiến lá chưa mở, sau đó trứng nở thành rầy non và gây hại bên trong phiến lá vậy nên lựa chọn thời điểm phun rầy rất quan trọng đây cũng lý do nhiều vườn đã phun 1-2 lần thuốc những không kiểm soát triệt để là do phun sai thời điểm.

Để quản lý rầy hiệu quả giai đoạn cây nhú mũi giáo bà con nên tiến hành phun phòng ngay từ sớm để tránh trường hợp rầy tấn đẻ trứng gây hại và bùng phát khó phòng trừ.

2.2. Biện pháp phòng trừ

Hoàng Minh khuyến nghị phun luân phiên sản phẩm K54 và Alexander để quản lý rầy tối ưu, cơi đọt ra mới sẽ phát triển tốt, không bị chích hút, gây khô và rụng lá.

Lưu ý: Trước khi tiến hành phun thuốc bà còn cần cung cấp đủ ẩm cho cây giúp cây hấp thụ thuốc tốt trị rầy hiệu quả. Bởi vì  khi đất khô, không đủ nước làm giảm khả năng hấp thụ thuốc, cây sinh trưởng kém. 

Ngoài ra, khi phun thuốc gặp thời tiết bất lợi (nắng nóng, mưa nhiều,…) sẽ ảnh hưởng tới khả năng hấp thụ thuốc của cây, giảm hiệu lực của thuốc. Để khắc phục hiện tượng này bà con nên phối hợp với thuốc có tính lưu dẫn, bám dính cao – dầu khoáng sinh học Xích Thố Mã sẽ làm tốt nhiệm vụ này, giúp tăng hiệu lực thuốc bảo vệ thực vật, giảm bốc hơi và rửa trôi thuốc khi gặp điều kiện bất lợi.

Bà con có bất kỳ thắc mắc nào cần được tư vấn cụ thể về kỹ thuật cây trồng, cũng như cách phòng trừ sâu bệnh hại, xin vui lòng liên hệ Nông Nghiệp Hoàng Minh qua các thông tin dưới đây:

Về Nông Nghiệp Hoàng Minh

Công ty Nông Nghiệp Hoàng Minh

Địa chỉ: 170 Sư Vạn Hạnh, P.Hội Thương, Tp.Pleiku, Gia Lai

Điện thoại: 0935 842 567

Website: goldsunvn.com

Email: Info@goldsunvn.com

Fanpage: Nông Nghiệp Hoàng Minh