HƯỚNG DẪN KỸ THUẬT TÁI CANH CÀ PHÊ VÀ CƯA ĐỐN PHỤC HỒI CÀ PHÊ GIÀ CỖI (PHẦN 1)

Tái canh cà phê là giải pháp được bà con tận dụng lại đất đã trồng cà phê, còn cưa đốn phục hồi vườn cây thì nhằm mục đích làm trẻ hoá vườn cây. Trong Phần 1 của bài viết này, Hoàng Minh xin hướng dẫn bà con thực hiện tái canh đúng kỹ thuật để tái sinh cây cà phê nhé!

Cà phê là cây trồng cần sự chăm sóc đặc biệt, yêu cầu thâm canh cao độ, liên tục và toàn diện. Thực tế sản xuất cà phê nước ta cho thấy, quản lý chăm sóc thiếu sót sẽ khiến vườn cà phê cho năng suất thấp và cây mau già cỗi.

Trong điều kiện khí hậu Tây Nguyên có hai mùa rõ rệt là mưa và khô, sau khi trồng cà phê nếu không thực hiện đúng quy trình kỹ thuật quản lý chăm sóc sẽ dẫn đến chết cây.

1. Tái canh cà phê là gì?

1.1 Tìm hiểu khái niệm tái canh cà phê

Tái canh cà phê tức là trồng lại cây cà phê trên vườn cà phê sản xuất không hiệu quả hoặc vườn cà phê bị bệnh rễ, cây sinh trưởng kém, năng suất thấp.

Vườn cà phê già cỗi: do canh tác cà phê lâu năm, bộ rễ kém phát triển, khả năng tái sinh phát triển bộ tán không cao, ít cành dự trữ nên không cho năng suất tốt, xử lý để trồng tái canh.

Vườn cà phê năng suất thấp: Do sử dụng giống cà phê không chọn lọc, quả nhỏ, đậu quả kém, gỉ sắt, năng suất nhỏ thua 2 tấn, canh tác cà phê không hiệu quả.

Vườn cà phê bị bệnh: mất khoảng, độ đồng đều thấp. Cây cà phê bị vàng lá, thối rễ, năng suất kém, cho thu hoạch không đáng kể.

Cắt, dọn cành trước tái canh cà phê: Rong tỉa cành, đốt dọn cành lá, tàn dư vườn cây trước khi tái canh. Bà con vẫn giữ lại đai rừng chắn gió chính để ổn định vùng tiểu khí hậu cho khu vực tái canh.

1.2 Mục tiêu kinh tế của kỹ thuật trồng tái canh cà phê

• Thời gian kiến thiết cơ bản (KTCB) là 3 năm (gồm 1 năm trồng mới và 2 năm chăm sóc).
• Năng suất bình quân ở giai đoạn kinh doanh là:
  + Trên đất bazan: Hơn 3 tấn nhân/ha.
  +Trên các loại đất khác: Hơn 2 tấn nhân/ha.

• Chu kỳ kinh doanh 20 năm.

2. Chuẩn bị đất trồng tái canh cà phê

Để kỹ thuật tái canh cà phê đạt hiệu quả, yêu cầu chung về đất tái canh cà phê phải đảm bảo một số yêu cầu sau:

2.1 Yêu cầu lý hóa tính của đất

• Yêu cầu lý tính: Tầng đất mặt sâu, tơi xốp, thoát nước tốt là yếu tố quan trọng tạo điều kiện cho cây cà phê phát triển tốt.

• Đất có thành phần cơ giới sét nặng, kém thoát nước không phù hợp để trồng cà phê.
• Còn các loại đất cát nhẹ, thoát nước quá nhanh, giữ ẩm kém cũng không thuận lợi cho cà phê sinh trưởng và phát triển.

Độ dày tối thiểu của lớp đất mặt cần bảo đảm cho bộ rễ cà phê phát triển bình thường là 70 cm. Nhưng thực tế sản xuất cho thấy vườn cà phê cho năng suất cao, ổn định, tuổi thọ dài thường có độ dày tầng đất mặt trên 1m.

• Yêu cầu hóa tính: Cà phê thích nghi với độ chua khá rộng (pHKCl 4,5-6,5). Ở nước ta, cà phê phát triển tốt trên đất đỏ bazan chua nhẹ, phạm vi pHKCl 4,5-5,5. Hàm lượng hữu cơ trong đất cũng là một trong những chỉ tiêu quan trọng để đánh giá độ phì đất trồng cà phê. Như vậy, cà phê đặc biệt ưa đất sâu, tơi xốp, thoát nước tốt, thịt nhẹ, hơi chua, giàu mùn và các bazơ trao đổi, đặc biệt là kali.

2.2 Yêu cầu về địa hình trồng tái canh cà phê

Trồng cà phê trên đất ít dốc có nhiều thuận lợi trong chăm sóc thu hoạch. Tuy nhiên, bà con vẫn có thể trồng cà phê trên đất có độ dốc khác nhau.

Trên đất có độ dốc lớn, bà con cần có biện pháp chống xói mòn trong thời kỳ kiến thiết cơ bản. Nhiều công trình nghiên cứu cho thấy vườn cà phê kiến thiết cơ bản trồng trên đất dốc >10%, nếu không có biện pháp chống xói mòn, lượng đất mất đi > 100 tấn/ha/năm.

Nếu độ dốc vượt quá 5%, nên trồng cà phê theo đường đồng mức. Đối với đất quá dốc, tầng đất mỏng, không có nguồn nước tưới có thể chuyển sang trồng cây trồng khác hiệu quả hơn. Khuyến cáo bà con không nên trồng cà phê trên đất có độ dốc trên 15o.

2.3 Lượng mưa

Đối với việc trồng tái canh cà phê vối sẽ cần từ 1.300-2.500 mm. Nếu trong năm lượng mưa được phân bố tương đối đều, có một mùa khô hạn ngắn vào cuối và sau vụ thu hoạch, cùng nhiệt độ thấp thì thuận lợi cho quá trình phân hóa mầm hoa của cà phê.

2.4 Điều kiện nước tưới

Ở những khu vực trồng cà phê có thời kỳ khô hạn kéo dài từ 5 – 6 tháng thì nước tưới là một tiêu chuẩn rất quan trọng để tiếp tục tái canh cà phê. Một vùng đất nếu thoả mãn tốt các điều kiện lý hóa tính đất nhưng không có nguồn nước tưới thì không thích hợp để tiếp tục tái canh cà phê.

Nhìn chung đất tái canh cà phê cần đạt yêu cầu:

• Đất có độ dốc < 150, điều kiện nước tưới thuận lợi.
• Tầng đất dày > 70 cm, thoát nước tốt.
• Mực nước ngầm sâu hơn 100 cm.
• Hàm lượng mùn tầng 0-20 cm (đất mặt) hơn 2,0%.
• pHKCl 4,5-6,0.
• Không tái canh cà phê trên những diện tích cà phê bị nhiễm bệnh vàng lá, thối rễ do tuyến trùng hoặc nấm trong đất gây hại nặng nên cần chuyển đổi sang cây trồng khác.

3. Chuẩn bị đất trồng tái canh cà phê

Cà phê là cây trồng dài ngày, yêu cầu thâm canh cao, có chu kỳ khai thác kéo dài, do vậy khâu chuẩn bị đất cho tái canh cà phê cần thực hiện đúng kỹ thuật, đảm bảo loại được tàn dư thân, cành lá, rễ cà phê ra khỏi lô cà phê, đảm bảo các điều kiện cho tái canh thuận lợi.

Nhổ bỏ cây cà phê ngay sau khi thu hoạch (tháng 12 và tháng 1). Sau đó, thu gom và đưa hết toàn bộ thân, cành, rễ ra khỏi lô.

Dọn dẹp, nhổ bỏ cây cà phê ra khỏi vườn

Thời gian làm đất ngay sau khi mùa mưa kết thúc. Cày đất 2 lần ở độ sâu tầm 30-40 cm theo chiều ngang và chiều dọc của lô. Sau 1 tháng rưỡi đến 2 tháng phơi đất, tiến hành bừa ở độ sâu 20-30 cm theo chiều ngang và chiều dọc lô. Trong quá trình cày bừa thì tiếp tục gom nhặt rễ còn sót lại và đốt.

Trước khi bừa lần 1, bón rải đều trên bề mặt đất 500-1.500 kg vôi bột/ha theo từng loại đất.

4 Luân canh, cải tạo đất trồng tái canh cà phê

Cây trồng được dùng để luân canh không phải là ký chủ của tuyến trùng. Cây lạc, ngô, đậu tương, đậu đỗ các loại, kết hợp với cây phân xanh như muồng hoa vàng, lạc lưu niên… (toàn bộ thân lá, chất xanh sau thu hoạch cày vùi vào đất).

Bà con chú ý không trồng liên tiếp 2 vụ ngô trong năm.

Trong thời gian luân canh, sau mỗi vụ thu hoạch của cây luân canh, đất cần được cày phơi ải vào mùa nắng hàng năm, tiếp tục thu gom rễ cà phê còn sót lại và đốt.

5.Kỹ thuật trồng tái canh cà phê

5.1 Kỹ thuật tái canh cà phê

• Nhổ bỏ, cày, bừa kỹ, đưa tàn dư ra ngoài. Đối với đất dốc, bà con nên cày bừa hạn chế và làm theo đường đồng mức.
• Trong trường hợp luân canh, bà con đào hố vào giữa mùa khô để phơi ải lần cuối trước khi trồng.

5.2 Bón lót, xả thành, lấp hố

• Thời gian: 1 tháng đến 1 tháng rưỡi trước khi trồng.
• Bón lót: Sử dụng phân chuồng hoai mục, phân lân, vôi trộn đều với lớp đất mặt với tỷ lệ 15-20 kg phân chuồng + 0,5 kg phân lân nung chảy + 1 kg vôi/1 hố. Nếu không có đủ phân chuồng thì bón 10 kg phân chuồng + 3 kg phân hữu cơ vi sinh + 0,5 kg phân lân nung chảy + 1 kg vôi/1 hố.
• Xả thành, lấp hố: Trộn đều hỗn hợp phân với lớp đất mặt cho vào hố ( lấp đầy với đất bằng, thấp hơn 10cm ở đất dốc).

Lưu ý:

• Hố trồng tái canh cà phê không trùng với hố cà phê đã thanh lý. Khi đào thủ công thì lớp đất mặt để riêng một phía, sau này trộn với phân hữu cơ, phân lân để đưa xuống hố trồng.
• Vườn cà phê bị bệnh vàng lá, thối rễ dùng chế phẩm sinh học (Chitosan, Paecilomyces, Lilacinus,…) sau đó sử dụng thuốc trừ nấm sinh học (Trichoderma -Tot,…) để xử lý tuyến trùng và nấm bệnh trong hố trước khi trồng 15 ngày nên xử lý khi đất trong hố đủ ẩm.

Phương thức tái canh cà phê:

• Tái canh toàn bộ: Đảm bảo nguồn lực tài chính nhổ bỏ toàn bộ vườn khi vườn cây bị nhiễm bệnh trên 50-70% để trồng lại.
• Tái canh từng phần: Những hộ không đủ nguồn tài chính, tái canh từng phần, mỗi năm nhổ một phần để trồng lại.

5.3 Các giống cà phê phổ biến

• Các giống chín trung bình:
  + TR4: Năng suất > 7 tấn, không gỉ sắt.
  + TR13: Năng suất > 5 tấn,không gỉ sắt.

• Các giống chín trung bình, hơi muộn:
  + TRS1: Năng suất 3,5-5 tấn, không gỉ sắt.
  + TR11: Năng suất 5-6 tấn, không gỉ sắt.

• Các giống chín muộn:
  + TR14: Năng suất 4,5-5 tấn, không gỉ sắt.
  + TR15: Năng suất 4,5-5 tấn, không gỉ sắt.

5.4 Các bước trồng tái canh cà phê

5.5 Trồng cây che bóng, chắn gió và cây trồng xen

• Cây trồng xen để đa dạng sản phẩm, tăng thu nhập trên đơn vị diện tích kết hợp che bóng.
• Cây che bóng được sản xuất trong vườn ươm, chăm sóc đạt độ cao từ 25 – 35 cm mới đem trồng.
• Cây che bóng thích hợp trồng trong vườn cà phê vối có thể dùng:

• Muồng đen: khoảng cách trồng 24 x 24 m.
• Cây sầu riêng, chôm chôm, bơ: khoảng cách trồng 15 x 15 m.
• Cây mắc ca: 6 x 9 m. Trong mùa mưa cần tỉa bớt cành ngang. Mặt dưới tán cây che bóng khi ổn định phải cách mặt trên tán cà phê tối thiểu 4 m.

Cây che bóng tạm thời:

• Sử dụng cây muồng hoa vàng (Crotalaria spp.) gieo giữa hàng cà phê để che bóng tạm thời và tăng cường chất hữu cơ cho vườn cà phê. Hỗn hợp hai loại muồng hoa vàng hạt lớn và hạt nhỏ để gieo.
• Hạt cây che bóng được gieo từ đầu mùa mưa vào giữa 2 hàng cà phê (hoặc cách 1 hàng cà phê có 1 muồng) cho cà phê kiến thiết cơ bản. Bà con nên thường xuyên cắt tỉa để đảm bảo ánh sáng, chắn gió cho cà phê phát triển.

Cây trồng xen:

Trồng xen các loại cây đậu đỗ, lạc vào giữa 2 hàng cà phê thời kỳ kiến thiết cơ bản, cách hàng cà phê tối thiểu 0,7 m. Tùy từng vùng để bố trí loại cây và mật độ trồng xen phù hợp. Trên đất dốc > 80 trồng cây lạc dại (Arachis pintoi) để hạn chế xói mòn, che phủ, giữ ẩm và cải tạo đất.

Mong rằng với kiến thức về kỹ thuật tái canh cà phê trên sẽ giúp bà con tái sinh được vườn cà phê của mình. Mời bà con theo dõi tiếp phần 2 để biết thêm kỹ thuật cưa đốn phục hồi vườn cà phê nhé.

Bà con có bất kỳ thắc mắc nào cần được tư vấn cụ thể về kỹ thuật cây trồng, cũng như cách phòng trừ sâu bệnh hại, xin vui lòng liên hệ Nông Nghiệp Hoàng Minh qua các thông tin dưới đây:

Về Nông Nghiệp Hoàng Minh

Công ty Nông Nghiệp Hoàng Minh

Địa chỉ: 170 Sư Vạn Hạnh, P.Hội Thương, Tp.Pleiku, Gia Lai

Điện thoại: 0935 842 567

Website: goldsunvn.com

Email: Info@goldsunvn.com

Fanpage: Nông Nghiệp Hoàng Minh